معرفی درخت هلو

+۳۳

-۱۲

سلام دوستان میخوام امروز یکم دباره ی تجربم تی باغبانی و درخت هلو بهتون بگم.    هلو بومی مناطق معتدل گرم چین بوده و میوه‌های هسته‌دار حاصل می‌کند. شلیل نوعی هلو با ژن‌های مغلوب می‌باشد که منجر به تولید میوه‌های بدون کرک می‌گردد. اغلب ارقام هلو که امروزه کشت و کار می‌شوند برعکس ارقام سیب و گلابی، در اثر برنامه‌های اصلاح نژاد حاصل شده‌اند. شاخه‌های درخت هلو را می‌توان به سه گروه ساده، مرکب و کاذب تقسیم نمود. شاخه‌های ساده فقط خاوی جوانه‌های رویشی می‌باشند. شاخه‌های مرکب هلو دارای جوانه‌های رویشی و زایشی بوده و شاخه‌های کاذب به غیر از نوک شاخه که جوانه رویشی قرار دارد، بقیه جوانه‌ها در طول شاخه از نوع جوانه‌های بارور می‌باشند. شاخه‌های مرکب هلو احتمال دارد در هر گروه یک جوانه داشته باشند که قسمتی از این جوانه‌ها رویشی و قسمتی دیگر زایشی (بارور) هستند. نوع دیگر شاخه‌های مرکب در روی هر گره حاوی دو جوانه بوده که احتمال دارد هر دو جوانه زایشی و یا یکی از آنها زایشی و دیگری جوانه رویشی باشد. بالاخره نوع سوم شاخه‌های مرکب حاوی سه جوانه بوده معمولاً جوانه‌های کناری هر گره، زایشی و جوانه وسطی رویشی می‌باشد. جوانه‌های بارور هلو از نوع جوانه‌های ساده بوده و در جانب شاخه‌های یک‌ساله حاصل می‌شوند.

    در اوایل بهار گل‌های هلو قبل از برگ‌ها ظاهر می‌شوند. اکثر ارقام هلو خودبارور می‌باشند و گرده‌افشانی قبل از باز شدن غنچه گل انجام می‌گیرد و این پدیده را گرده‌افشانی در حالت غنچه می‌نامند. درختان هلو در عرض 3-2 سال به دوره باروری می‌رسند و دوره اقتصادی آنها در حدود 10 سال می باشد. میوه‌های هلو کرکدار بوده و نسبت به ارقام مختلف هلو دارای گوشت قرمز، زرد و سفید می‌باشند. برخی از ارقام هلو دارای میوه‌های هسته جدا بوده و گوشت میوه به راحتی از هسته جدا می‌شود و این نوع ارقام به دلیل گوشت نرم و پر آب به مصرف تازه‌خوری می‌رسند. اما برخی دیگر میوه‌های هسته‌چسبان دارند و برای تهیه کمپوت مناسب می‌باشند. درختان هلو در شرایط آب و هوایی با تابستان‌های گرم و زمستان‌هایی که فاقد یخبندان می‌باشند، رشد مناسبی دارند. مقاومت هلو به سرما تا 20- درجه سانتی‌گراد بوده و ریشه‌های آن سرمای 10- درجه سانتی‌گراد را تحمل می‌کنند. هلو به سرماهای دیررس بهاره حساس بوده و به گل‌های آن در 3- درجه سانتی‌گراد آسیب می‌رسد. نیاز سرمایی جوانه‌های هلو برای اتمام استراحت، نسبت به ارقام مختلف هلو، در حدود 1000-400 ساعت زیر 7 درجه سانتی‌گراد می‌باشد.

    خاک‌های سنگین و مرطوب برای کشت هلو مناسب نبوده و طالب خاک‌های زهکشی شده با بافت لومی‌شنی و شنی‌لومی به عمق 5/1-1 متر می‌باشد. نیاز آبی هلو نسبت به دیگر میوه‌های هسته‌دار بیشتر بوده و در اواخر دوره رشد میوه، این نیاز افزایش می‌یابد. هدایت و تربیت نهال‌های جوان هلو به روش جامی می‌باشد. درختان هلو در پنج سال اول باروری، به اندازه کافی محصول حاصل می‌کنند و در سال‌های پربار نیاز به تُنک‌کردن گل دارند. اما هنگامی که رشد شاخه‌های یک‌ساله کمتر از 30 سانتی‌متر باشد، نیاز به هرس شدید می‌باشد. برای این منظور 50 درصد از شاخه‌های اضافی حذف شده و شاخه‌های باقی‌مانده از روی 25-20 سانتی‌متر هرس می‌شوند. برای تکثیر هلو از پایه‌های مختلف در شرایط متفاوت اقلیمی و خاک استفاده می‌شود. پایه‌های بذری هلو در زمین‌های زهکشی شده مناسب هستند. در زمین‌های آهکی و خشک و یا سنگلاخ از پایه‌های بادام استفاده می‌شود. فاصله کشت درختان میوه بر روی پایه‌های بذری بین 5 الی 6 متر می‌باشد. در خاک‌های سنگین پایه‌های گوجه یا آلو مناسب می‌باشند. در زمین‌های آلوده به نماتد از پایه‌های شلیل استفاده می‌شود. این پایه‌ها به شرایط غرقاب متوسط مقاوم هستند. پایه GF677 که هیبرید بادام و هلو است مقاوم به کلروز بوده و در خاک‌های آهکی مناسب می‌باشد. پایه میسوری برای پاکوتاه‌ کردن هلو به کار می‌رود. از ارقام تجاری هلو که در ایران پرورش داده می‌شوند می‌توان به آلبرتا، ردهیون، جی.اچ.هیل، هلوی انجیری و هلوی مشهدی اشاره نمود.

مهمترین آفات و بیماریهای درخت هلو

پیچیدگی برگ هلو

پیچیدگی برگ هلو

این بیماری که منجر به پیچیدگی و تورم و تغییر رنگ و شاخه و میوه هلو می‌گردد نخست در اروپا و سپس در سال 1857 توسط برکلی در آمریکا شناخته شده و در ایران در سال 1325 توسط اسفندریاری گزارش گردیده است. جنس Taphrina که به اسم مشابه Exoaseus (تولید آسکهایی بطور آزاد روی بافت گیاه آلوده) نیز نامیده شده است شامل گونه‌های متعددی است (حدود 100 گونه) که همه آنها انگل اجباری بوده و بر روی اندامهای میزبان خود فعالیت داشته و با فروبردن میسلیوم‌های خود در بافت گیاه منجمله برگها ایجاد هیپرتروفی می‌نمایند که در نهایت به پیچیدگی برگ هلو ختم می‌گردد. 

مناطق انتشار و میزبان

این بیماری اصولا در جاهای گرم و خشک اهمیت زیادی ندارد و بیشتر در جاهای سرد و یا مرطب حائز اهمیت است. عامل بیماری از ۱۰ درجه سانتیگراد به بالا شروع به فعالیت نموده و مناسب‌ترین درجه حرارت رشدی قارچ 20 درجه سانتیگراد می‌باشد. این بیماری در آمریکای شمالی و جنوبی ، استرالیا ، آفریقا ، ژاپن ، چین و بسیاری از کشورهای اروپای غربی انتشار دارد. در اصفهان و شمال ایران مخصوصا گرگان ، آذربایجان ، زنجان ، خراسان و قسمتهای مرکزی ایران به وفور دیده می‌شود. میزبان های آن نیز متنوع می‌باشد. جز هلو به بادام ، هلوی زینتی ، شلیل و زردآلونیز حمله می‌کند اما در کشورهای اروپایی بیشتر روی هلو مشاهده شده است. 

علائم بیماری

علائم بیماری در تمام اندامهای هوایی گیاه مشهود است ولی در برگ علائم نمایان‌تر است. پیچیدگی ، تورم ، تغییر رنگ و خشکیدگی سرشاخه‌ها و بالاخره ضعف عمومی و عدم تعادل فیزیولوژی در نبات از اهم مسائل ایجاد شده است. علائم روی برگ نسبت به سنین مختلف برگ نیز فرق می‌کند. درختان جوان به این بیماری حساس‌ترند. پیچیدگی به این نحو است که میسلیوم در بین سلولهای گیاه میزبان رشد کرده و در آن نفوذ می‌نماید و در نتیجه ایجاد هیپرتروفی و تورم در برگ می‌کند و برگ را از منظره طبیعی خود خارج می‌کند و همچنین باعث تغییر رنگ آن هم می‌شود. به این صورت که ابتدا رنگ برگ سبز روشن و سپس صورتی رنگ می‌گردد.

ایجاد هیپرتروفی چون در رگبرگها انجام نمی‌شود در نتیجه تمام قسمتهای برگ به یک اندازه رشد نمی‌کند و برگ درخت هلو به دور خود می‌پیچد. برگهای کامل که دیرتر مبتلا می‌گردند دیگر میسلیوم قارچ قادر به نفوذ عمیق در آن نخواهد بود و در نتیجه تغییر شکل برگ کمتر است. مجموعه پیچیدگی و تورم‌ها و یا تاول‌های ترد و شکننده و رنگ قرمز تا ارغوانی به برگ شکلی بسان لب شتر می‌دهد. این برگها در شرایط مرطوب سیاه رنگ می‌شوند. بار خاکستری رنگ قارچ به صورت پودر نیز سطوح برگها را می‌پوشاند. ریزش برگها در آب و هوای گرم سریعتر بوده و برگ های جدیدی که تشکیل می‌گردد آلوده نمی‌شوند. 

علائم روی شاخه‌ها

روی شاخه‌ها نیز تورم در بافت و پیچیدگی و در نهایت خشکیدگی صورت می‌پذیرد. باید دانست که محل آلوده در روی پوست ، ضمن متورم شدن ، تغییر رنگ به صورت ارغوانی یا قرمز بوده و در بعضی ارقام ایجاد زخم یا شانکر هم مشهور است در نتیجه همین تورم است که شاخه‌ها نمی‌توانند به رشد طبیعی خود ادامه دهند و درخت بارور نمی‌گردد. 

علایم روی گل و میوه

عامل بیماری بر روی گل و میوه نیز تغییراتی حاصل کرده و ریزش گلها و دفرمه شدن میوه‌ها را سبب می‌گردد. در بعضی موارد موجب شکاف و از بین رفتن میوه می‌شود و تعداد محدودی میوه که روی درخت باقی می‌ماند عموما کوچک و غیرقابل استفاده خواهد بود. 

سیکل زندگی قارچ

زندگی این قارچ از آسکوسپور شروع می‌شود. بدین صورت که در اوایل ، آسکوسپور از آسک خارج شده و مانند یک مخمر شروع به جوانه زدن می‌کند که تعداد زیادی سلولهای هاپلوئیدی بوجود می‌آید. این سلولها که به نامبلاستوسپور نامیده می‌شوند به سرما و گرما و رطوبتهای بالا و پایین و عوامل دیگر محیطی مقاومند و نقش زمستان‌گذرانی قارچ را به عهده دارند که در لابلای فلسهای درخت به صورت کلنی‌هایی باقی می‌مانند. این اسپورها پس از جوانه زدن ایجاد رشته میسلیومی می‌کنند.

این میسلیومها زندگی انگلی خود را شروع می‌کنند و به داخل برگ یعنی زیر کوتیکول و بشره برگ رشد و نمو نموده و با وجود بین سلولی بودن هوستوریوم ندارند. در هیف‌هایی که به زیر کوتیکول برگ می‌آیند در همین جا قبل از تشکیل آسک در آنها کاریوگامی صورت گرفته و 2n کروموزومی می‌گردند. سلولهای دیپلوئیدی رشد کرده و هسته دیپلوئید آن با یک تقسیم میتوز دو تا شده و سلول تحتانی از فوقانی بوسیله ایجاد یک غشا از هم جدا گردیده سلول تحتانی پایه آسک را بوجود می‌آورد و سلول بالایی باعث بوجود آمدن آسک می‌گردد.

در سلول مادر آسک (بالایی) یک مرحله میتوز تقسیم بدون کاهش کروموزومی و یک مرحله به صورت میوز تقسیم صورت گرفته در آسک 8 آسکوسپور ایجاد می‌شود. آسکها پوسته کوتیکولی را کنار زده و بطور ردیفی در روی بشره یا بافت برگ قرار می‌گیرند. سیکل زندگی قارچ فقط یکبار در طول فصل رویش انجام می‌گیرد و آلودگی ثانویه دیده نمی‌شود. دوره کمون بیماری دو هفته است آسکوسپورها پس از جوانه زدن تولید بلاستوسپور می‌نمایند و زمستان‌گذرانی عامل بیماری معمولا به صورت بلاستور انجام می‌گیرد.

بطور کلی این قارچ به برگهای جوان بیشتر حمله می‌کند تا به برگهای پیر یعنی برگهای پیر مقاوم‌تر و برگهای جوان حساس‌ترند. و اگر مبارزه با قارچ صورت نگیرد در اواسط تابستان درخت عاری از برگ می‌شود و در زمستان به علت سرما از پای درمی‌آید. روی همین اصل به درخت کودهای ازته و فسفره داده می‌شود که مقاومت آن را نسبت به سرمای زمستان بیفزاید. 

مبارزه

همانطور که از سیکل زندگی قارچ برمی‌آید اسپورهای زمستان‌گذران در اواخر پاییز بر روی شاخه‌ها و زیر پوسته جوانه‌ها و احتمالا در برگها ریخته شده کف باغ زمستان‌گذرانی دارند و با شروع بهار و حرارت 10 درجه سانتیگراد شروع به تندش نموده و ایجاد آلودگی می‌نماید. لذا مبارزه در زمان مشخص می‌باشد: 

در پاییز هنگامی که بلاستورها روی شاخه‌ها هستند.

سم‌پاشی دیگر که موثرتر هم هست قبل از باز شدن جوانه‌ها و یا حتی قبل از بیرون آمدن جوانه‌ها انجام می‌گیرد.

روشهای مبارزه

مبارزه زراعی

جمع‌آوری و معدوم نمودن برگهای آلوده

کاشت ارقام مقاوم

مبارزه شیمیایی

مبارزه زمستانه: در فصل پاییز و پس از ریزش برگها با یک قارچ‌کش و یا محلول برد و یا کاپتان 3 در هزار بایستی درختان آلوده را سم‌پاشی نمود.

مبارزه بهاره: موثرترین قارچ کش محلول برد و به نسبت 2 درصد می‌باشد. کاپتان نیز مورد مصرف است کما اینکه در خوش‌رنگ کردن میوه هم نقش دارد. از سموم قارچ کش دیگر مانند کوپراویت 2 در هزار و یا از زیرام و فربام به نسبت 4-2 در هزار می‌توان نام برد.

سفیدک پودری هلو و شلیل Peach powdery mildew 

سفیدک هلو

بیماری سفیدک سطحی یا سفیدک نمدی هلو اولین بار در ایران دراطراف تهران درسال ۱۳۲۶ توسط اسفندیاری گزارش شده است. معمولا درهرجا که هلو کشت می‌شود بیماری نیز دیده می‌شود. علاوه بر هلو به شلیل نیز حمله می‌کند. عامل بیماری قارچ Sphaerotheca pannosa var. Persica است. علت نامگذاری آن به پانوزا بواسطه تولید حالت نمدی است. قارچ انگل اجباری است و نمی توان آن را روی محیط کشت پرورش داد. این قارچ زمستان را به دو صورت ریسه درجوانه و بصورت کلیستوتیسیم می‌گذراند. 

نشانه‌های بیماری روی برگ در ابتدا بصورت ایجاد لکه‌های سبز کمرنگ و یا مایل به قهوه‌ای ودرنهایت تشکیل بافت نمدی است. برگهای پیر بندرت مورد حمله قارچ قرار می‌گیرند و مقاومند. خسارت بیماری در حالتی که به میوه حمله می‌کند فوق‌الاده زیاد است زیرا ارزش و بازار پسندی میوه بطور محسوس تقلیل می‌یابد. روی میوه لکه‌ها گرد هستند. اگر میوه سبز باشد لکه سفیدرنگ و اگر میوه متمایل به قرمز رنگ باشد لکه زرد چرکین به نظر می رسد. قسمتهای لکه‌دار میوه سفت و سخت شده و از رشد طبیعی باز می‌ماند. سرشاخه‌های مبتلا به قارچ باریک و ضعیف مانده وجوانه‌های آنها کوچک می‌شود.

کنترل بیماری:

کنترل مکانیکی: آبپاشی، باران، آب سردوگرم ، ازبین بردن غشای نمدی ازجمله اقداماتی است که درکاهش بیماری موثر است.

 کنترل بیولوژیکی: قارچ عامل بیماری در مناطق مرطوب بوسیله تعدادی قارچهای هیپرپارازیت که مهمترین آنها Cicinobolus cesatii می‌باشد پارازیته شده‌اند و ازبین می روند ویا لااقل کاهش می‌یابد.

·کنترل زراعی: حفظ حاصلخیزی خاک، هرس و واریته‌های مقاوم(ارقام هلو مخملی، کاردی و حاج کاظمی نسبت به بیماری حساس و ارقام پائیزه مقاومند.)

 کنترل شیمیایی: 

۱- دینوکاپ(کاراتان) LC EC 35% و 1 درهزار

۲- دینوکاپ(کاراتان) FN-57 WP18.25% و 1 درهزار

۳- سولفور(الوزان- کوزان) WP80-90% و 4-3 درهزار

۴- بنومیل(بنلیت) WP 50% و 0.5 درهزار

توصیه‌ها: بهترین زمان سمپاشی بعد از ریختن گلبرگها و تشکیل میوه است. درصورت لزوم 7-3 نوبت سمپاشی انجام می‌گیرد. نوبت اول سمپاشی مهم است و سمپاشی‌های بعدی به فاصله 10 روز انجام می‌پذیرد. 

کنه غربالی درختان هسته دار Stone fruit shothle spot

بیماری بصورت جهانی گسترش دارد و روی زردآلو، هلو، بادام دارای اهمیت خاصی است . پاتوژن به اغلب قسمتهای گیاه حمله می کند. لکه های روی برگ ریزش کرده و سوراخهایی روی آن ایجاد می‌کند. روی میوه زردآلو حالت زگیل ایجاد می‌نماید. در بادام ریزش برگ شدید می‌دهد. عامل ‌بیماری ‌قارچ Wilsonomyces carpophilus است. قارچ اسپورودوکیم تولید می‌کند؛ کنیدیم روی جوانه ها زمستانگذرانی می‌کند کنیدیها با باران پخش می‌شوند. 

کنترل شیمیایی:

۱. کاپتان WP50% و 3 در هزار

۲. ترکیب بردو ——— 2% 

۳. اکسی کلرورمس WP35% و 5-3 هزار

توصیه ها: ۳نوبت سمپاشی . سمپاشی پاییزه بعد از ریزش گلبرگها ،سمپاشی زمستانه بعد متورم شدن جوانه ها ،تکرار سمپاشی بعد از ریزش گلها و تکرار آن بفواصل ۱۴روز 

Wilsonomyces carpophilus

روی درختان هسته دار هلو، زرد آلو، بادام ، شلیل ، گیلاس، آلو، گوجه سبز دیده می شود اهمیتش روی هلو ، زرد آلو و بادام بیشتر است.

علائم:

روی برگها و میوه ابتدا لکه هایی به رنگ قرمز و کوچک ظاهر می شود به تدریج بزگتر شده و قطرشان به ۲-۱ میلیمتر یا بیشتر می رسد روی برگها در اطراف این لکه ها هاله زرد رنگی بوجود می آید و دور لکه را می گیرد و قسمت داخلی لکه ، قهوه ای و بافت مرده می شود و می افتد و برگ حالت سوراخ سوراخ به خودش می گیرد.

روی میوه لکه ها حالت خشن و کرکی به خود می گیرند.

در زردآلو، لکه ها برجسته و بصورت جوش مانند و کوچک و قرمز می باشد.

در گیلاس ، آلبالو و گوجه سبز اینها معمولا کمی فرورفته و تیره رنگ هست.

روی سرشاخه ها لکه ها به قطر ۲-۳ میلیمتر به رنگ ارغوانی ظاهر می شود که به تدریج باپیشرفت بیماری قسمت وسط این لکه ها ممکن است بافت مرده شود.

جوانه های آلوده به رنگ قهوه ای تا قهوه ای تیره در می آیند و ممکن است بوسیله ترشحات صمغ مانندی پوشیده شوند و به حالت براق در بیایند.

جوانه های آلوده معمولا می میرند و دیگه باز نمی شوند.

در زرد آلو آلودگی جوانه ، برگ ، میوه و شاخه _ در هلو آلودگی جوانه و شاخه _ و در بادام آلودگی برگ و میوه مهم هستند.

آلودگی جوانه و شاخه در هر موقع از پاییز تا بهار ممکن است انجام شود ولی آلودگی برگ و گل در بهار بعد از خارج شدن آنها از جوانه صورت می گیرد.

زمستان گذرانی بصورت رشته های میسلیوم درشاخه ها و جوانه های آلوده انجام می شود و گاهی بصورت کنیدی روی سرشاخه ها و جوانه زمستان گذرانی می کند.

باران نقش مهمی در انتشار این بیماری دارد زیرا کنیدی ها با وزش باد جدا نمی شوند. در حالیکه قطرات باران تعداد زیادی از کنیدی ها را از کنیدی برها جدا می کند و پراکنده می سازد.

روی یک درخت بارندگی نقش مهمی را در پراکنش آلودگی دارد ، آلودگی در پایین درخت خیلی بیشتر است .

کنترل:

سمپاشی پاییزه بعد از ریختن برگها برای جلوگیری از آلودگی های شاخه و جوانه ضروری است.

در آنهایی که آلودگیهای برگ و میوه مهم است سمپاشی بهاره لازم است.

پس در زردآلو هم سمپاشی پاییزه و هم بهاره لازم است و در بادام که آلودگی برگ و میوه مهم است فقط سمپاشی بهاره ضروری است.