+۱۴۹

-۵۰

فلسفه باغ ژاپنی :

ژاپن سرزمینی با تنوع جغرافیایی و جریان های سیال طبیعت است ، به همین دلیل در ژاپن به درک مستقیم و ارتباط با دنیای محسوس اهمیت داده می شود . در این فرهنگ تکثیر و تقلید از طبیعت در جهت بازسازی طبیعت، امری مذموم بود و زندگی را همچون باغی می دانستند که باید آن را از هرزه گیاهان پیراست. با این دیدگاه ، همنشینی عناصر آبی، خاکی و گیاهی، بر گرفته از طبیعت ، باغ های بهشتی ، سنگی و چای را در ژاپن بوجود می آورد. باغسازی در این نگرش جدای از مراحل فیزیکی نظیر ، طراحی و ساخت ، هرس و آرایش ، سیری مقدس و مراقبتی معنوی است .

هدف یک باغ ژاپنی خلق فضائی است که واجد ارزشهای انسانی باشد ، و این بواسطه مهارت در هدایت طبیعت و هماهنگی با انسان میسر است. باغ ژاپنی از یک سو امتداد معماری و از دیگر سو طبیعت مجسم است، بدین شکل باغ تبلوری از زیبایی شناسی طبیعت گرایانه است. اما آنچه در این ساخت فرهنگی مهم است نمادپردازی ویژه ژاپنی در ترکیب عناصر طبیعی و معماری است، که بر گرفته از باورها ی بومی و آیین های شرقی می باشد. این ساخت نمادین چند لایه، شاخصۀ فرهنگ ژاپن است که با شیوه فکری سی سال و تحول گرا برگرفته از طبیعت، تکامل یافته است . در این میان میراث چین و هند در ترکیب با عناصر بومی، به نحو بارزی در نماد پردازی باغ ژاپنی بازتاب یافته است

. مفاهیم و مضامینی ازجمله : طبیعت گراییِ بر گرفته از شینتو با اعتقاد به وجود ارواح کامی در عناصر طبیعت با الگوهای شَمنی و اَنیمیستی ، مفهوم طبیعت بکر به عنوان جایگاه تائویِ ازلی برگرفته از تائوییسم ، مفهوم بهشت پاک بودایی، و روشن شدگی گیاهان و جانوران و رسیدن به مقام بودایی برگرفته از بودیسم و فرقه های آن ، تمرکز بر روزمرگی و حرکت طبیعی و ارائه مفاهیم مجرد در قالب تصاویر عینی بر گرفته از فرقه های ذن ، و هماهنگی بین انسان وطبیعت بر گرفته از اخلاق گرایی کنفوسیوس، از مهمترین این ویژگی ها بوده اند. در مجموع باید گفت ژاپنی ها عناصر خارجی را ، تحلیل و تفسیر کرده و با توجه به نیاز های فطری ، با ساختار اولیه و یا تألیفی به کار برده اند

با وجود فراوانی این عناصر و نماد های خارجی در باغ ژاپنی نوعی پالایش درترکیب و چیدمان آنها دیده می شود، که تنها با رجوع به درک مفهوم طبیعت گرایی در ژاپن و اعتقاد به پدیدارها در ذهن مردمان ژاپن ، می توان آن را شناخت.

تاریخچه باغ ژاپنی :

قدمت طراحی باغ در ژاپن به ۱۰۰۰ سال پیش برمی گردد. در این تاریخ طولانی، باغ های باشکوهی در ژاپن ایجاد شده و تغییرات حاصل ازگذر زمان در وجوه گوناگون، سیاست، مذهب، معماری و اصول زیبایی شناختی در جامعه ژاپن، شرایطی را برای خلق و رشد فرهنگی فراهم کرده است. تحت این تأثیرات، هنرمندان و طراحان باغ ساز نیز به ایجاد فرم های جدید ترغیب شده و به این ترتیب شیوه های مختلف باغ سازی در ژاپن به وجود آمد. به طور کلی باغ های ژاپن به سه دسته تقسیم می شود : تپه باغ ها (باغ های بهشت)، باغ های مینیاتور و باغ های تخت(باغ های ذن و با غهای چای) که در دوره های مختلف تاریخی و تحت تأثیر تفکرات و حکوم تهای مختلف حاکم بر این سرزمین تغییراتی درساختار کالبدی آنها به وجود آمده است. مطالعه و تحلیل در سیر تحول تاریخی با غهای ژاپن می تواند در روشنگری جنبه های گوناگون محیطی،.کالبدی و مفاهیم آن مؤثر افتد.انواع باغ ژاپنی:

• تپه باغ ها (باغ های بهشتی)

باغ های بهشت

دوره های آغازین باغ سازی ژاپن مربوط به باغ “شین” در دوره هیان (Heian) ، بین قرن ۱۲ – ۹ است. این باغ ها متعلق به اشراف و متمولین آن دوره بوده است. از ویژگی های اصلی این باغ ها، وجود استخری بزرگ در مجاورت مجموعه مسکونی متشکل از چند ساختمان متصل به هم است. امروزه آثار دست نخورده زیادی از باغ های دوره شین باقی نمانده است. و در ساختار باغ های باقی مانده نیز تغییراتی به وجود آمده است. اطلاعات باقی مانده از ویژگی با غهای این دوره بیشتر براساس نقاشی های به جای مانده و اسناد مکتوب است. باغ های تپه ای چشم اندازی در مقیاس کوچک از طبیعت هستند که از ترکیب عناصر طبیعی و دست ساز همانند پل و معبد شکل گرفته اند

باغ بهشت گونه ای دیگر از باغ تپه ها است که نمونه آن در کاماکارا (Kamakura) در نزدیکی ژاپن و مربوط به اوایل دوره موروماچی (Muromachi) در قرن ۱۳ و ۱۴ است که تحت تأثیر تفکرات آیین بودا به نام سرزمین پاک به وجود آمد. باغ بهشت در معابد بودا و برپایه  اعتقادات جدید شکل گرفت. این باغ ها در پی به تصویر کشیدن سرزمین پاک بر روی زمین بودند. برخی از این باغ ها شباهت ظاهری بسیاری به باغ های دوره شین داشتند (باغ هایی که تهی از معنویت و براساس تفکرات مادی بود)، اما هدف طراحی، خلق فضای آرامش و امید و پناهگاهی برای انسان خسته از زندگی روزمره و پرمخاطره بود. در این باغ ها امکان حرکت و گردش در محیط باغ وجود داشت و مسیرهایی به سمت ایوان مشرف به تالاب در نظر گرفته شده بود تا میهمانان با اقامت در ایوان و نوشیدن چای از فضا لذت ببرند. گیاهان موجود در باغ به طور طبیعی اجازه رشد داشتند و عناصری مانند فانوس سنگی، حوض سنگی و را ههای سنگی از موارد تکمیلی طراحی باغ به شمار می رفت.طراحان باغ در این دوره به آرامش و آسودگی حریم داخلی توجه داشتند.

      باغ های خشک (Karesansui):

باغ خشک یا Zen

در اوایل دوره موروماچی و پذیرش آیین ذن باغ های سنگی ذن (Zenki Sekitei) به وجود آمده و گسترش یافتند. تسلط این دین وارداتی بر جامعه سیاسی و فرهنگی ژاپن تا پایان قرن ۱۲ عامل استقبال در طبقه سامورایی شد. رستگاری، اعتماد به نفس، فداکاری و نظم و انضباط فلسفه ذن در چیدمان و طراحی این با غها به وسیله سامورایی ها منعکس شده است. در باغ های خشک با الهام از طبیعت و تفکرات آیین ذن در خلق فضا دست به نمادپردازی زده شد. برای مثال، ساخت نمادین آبشار سنگی بدون جریان واقعی از آب، بخشی از عناصر شکل دهنده به باغ محسوب می شود.

ساخت باغ های سنگی در اواخر دوره سکیتای(Sekitei) در قرن ۱۵ ادامه یافت و به مناظر خشک تغییر نام دادند، این گونه باغ ها به گونه ای افراطی به انتزاع طبیعت می پردازند، تقریباً عاری از هرگونه گل و گیاه و حداقل فرم ها و شکلها است و دنیای کیهانی را در فضای محدود باغ به تصویر می کشد. با اینکه بعد از باغ های سنگی باغ های دیگر چون باغ های چای و گونه های متفاوت آن شکل گرفتند ولی در تمام موارد اصول باغ سازی و احترام به طبیعت در آن به چشم می آید

    باغ های چای (Chaniwa):

باغ چای

نفوذ آیین ذن از مرزهای نقاشی بسی فراتر رفت و در دوره آیشکاگا به پیدایش رسم چای خوران کمک کرد. این رسم، دریچه تازه ای برای عرضه محصولات هنرمندان و صنعت گران ژاپنی گشود و در اندک زمانی به نهاد اجتماعی بزرگی در اختیار طبقه اشراف تبدیل شد. باغ های چای، فضاهای کوچک محصوری بودند که به عنوان توقف گاه و گذرگاه موقتی که مراسم چای در آن انجام می شد مورد استفاده قرار می گرفتند  لذا در باغ های این دوره چای خانه های مخصوصی با سادگی تمام و با نمایی هماهنگ با فضای طبیعی باغ ساخته می شدند  مهمانان پس از گذر از راه سنگ فرش در چشمه های طبیعی دست ها را شسته و از درگاهی کوتاهی داخل فضایی ساده می شدند که عمدتاً چهارگوش و اندازه آن برای ایجاد احساس صمیمیت مناسب بوده است. عناصر تشکیل دهنده این عناصر عبارت است از :

نوعی فانوس سنگی معروف به( Lanteren (Toro

فانوس

حوض آب کاسه ای شکل (Tsukubai)

حوض آب

ساقه بامبو که آب از میان آن جریان دارد ( Kakei)

ساقه بامبو

مسیر سنگ چین (Tobi ishi)

مسیرسنگ چین

. فضای مصنوع معماری( Machi-ai))

معماری مصنوع

باغ های چای مدت زیادی در اختیار طبقه اشراف باقی نماندند و خیلی زود طبقه میانی هم توانستند از آنها لذت ببرند.

پس از آن تغییراتی نه چندان اساسی در باغ های چای با تغییر پایتخت به وجود آمد که می توان به باغ های سبک “کای” اشاره کرد به گونه ای که تنها در این زمان طرح های ساده تر و سلیقه های شخصی هم درنظر گرفته م یشدند. از سوی دیگر این دوره زمان پایه گذاری سبک های فرمال (شکل گرا) در طراحی باغ بود، بعد از آن نیز با برقراری ارتباط کشور ژاپن با خارج تغییراتی در مصالح نو و ایده های جدید در باغ سازی باغ های ایران و ژاپن به لحاظ ساختار و هندسه، تقارن، ساختار رویشی باغ، ساختار فضایی و توجه به  محیط و منظر شهری، تضادهای اساسی با هم دارند و وجود مفاهیم وحدت، سلسله مراتب، سیالیت فضایی، محصوریت و نمادگرایی انتزاعی در حدود جلوه های ظاهری دو باغ مشترک، ولی در ریشه های شکل گیری، متفاوت است. استفاده از مقیاس و بزرگنمایی، نمایش جلوه های آب و اهمیت دادن به تطهیر و پاکیزگی را م یتوان در ظاهر و باطن دارای بیشترین میزان تشابه در دو باغ دانست. مطابق آنچه در پی می آید نزدیک ترین گونه باغ سازی ژاپن از لحاظ هندسه و معنا به باغ های سنتی ایرانی، باغ های خشک ذن است .

تعریف باغ ژاپنی :

      باغ ژاپنی از باغ چینی سرچشمه گرفته است اما فلسفه بی نظیر طراحی خاص خود را توسعه داده است. باغ های ژاپنی چکیده ای از منظر طبیعی بودند که ازطریق دست ورزی سنگ، گیاهان و آب، نماد فرآیند ها و تمجید از طبیعت محسوب می شدند. این باغ غالباً شبیه صحنه نمایش تجلی می یافت . به طور مثال، لذت تماشایی مهتاب، مانند حساسیت چینی، در طراحی باغ ژاپنی تکامل بیشتری یافته است. نه تنها حرکت ماه در آسمان شب لذت بخش بود بلکه استقرار گیاهان گلده سفید، ماسه های سفید و سنگ های روشن در باغ، تأثیرات ماه و این تجربه را افزایش می داد. در سراسر تاریخ، مجموعه خاصی از قوانین

پدید آمدند و تا امروزه بر طراحی باغ ژاپنی حکمفرما می باشند. گیاهان، مناظر، رنگ ها، جریان حرکت و آب- این عناصر جزء جدایی ناپذیر ترکیب محسوب می شوند اما هریک از آنها تابع تأثیر کلی ترکیب می باشند.

خط مشی های سنتی برای قرار دادن صحیح گروه های سنگ و سنگ های عبور و شن کشی خاص باغ های شنی وجود دارد. گیاهان به دلیل نمادگرایی وتغییرات فصلی شان انتخاب می گردند. تنها یک منظر دور وجود ندارد بلکه مناظر بسیار متفاوتی در قالب یک منظر در سراسر حرکت فرد در باغ دیده می شود.

حرکت آب بررسی می گردد و بسیاری از فر م های متفاوت، مانند جریان مستقیم به صورت شرقی پیشنهاد می گردد . طراحی کاشت ژاپنی می کوشد، تا گیاهانی که در طبیعت در کنار هم یافت می شوند را با یکدیگرترکیب کند. از ترکیب گیاهان با سواحل دریا و کوهستان ها و ایجاد ترکیبات گیاهی از اقلیم های بسیار متفاوت، پرهیز می گردد. سادگی، محدودیت و ثبات در طرح های کاشت از طریق استفاده از گیاهان همیشه سبزی که سبب آرایش تدریجی و ظریف رنگ و فرم می گردند، نشان داده می شوند . نامتقارن بودن و گروه هایی با عناصر با تعداد فرد، مورد توجه بسیار قرار م ی گیرند . گیاهان در یکدیگر تداخل نمی کنند بلکه فضای کافی برای رشد به آنها داده می شود.

« کاج سیاه ژاپنی» ، « کاج سرخ ژاپنی » ، « آزالیاها » و « کاملیاها » از جمله این گیاهان هستند .گونه های متعدد بامبو سبب افزودن تضاد بافتی به باغ می گردند . « سرخس ها » و « خزه ها » با اب ارتباط  دارند و به درستی استفاده می شوند . از آنجایی که رنگ با ظرافت به کار می رود ، گیاهان به دلیل ویژگی هایشان در فصول مختلف انتخاب می گردند در نتیجه « گیلاس های گلدار » ، « سیب وحشی یا آلو » ، « به ژاپنی » ، « افرای ژاپنی » و « زنبق » بسیار پراکنده کاشته می شوند و مسئله ایجاد ارتباطات گیاهی در آرامش و آسایش بسیار مورد بررسی قرار می گیرد . گیاهانی که در باغ های ژاپنی مورد استفاده قرار می گیرند شامل موارد زیر هستند.

گیاهان باغ ژاپنی

ارتباط بین باغ چینی و ژاپنی :

باغ های چینی و ژاپنی در دنیا و منابع عمدتاً به نام باغ های ژاپنی مطرح هستند، در حالی که تمامی این باغ ها از نظر لغوی، مبانی فلسفی و نگاه نمادین ریشه در فرهنگ چین باستان دارد که بعداً در فرهنگ ژاپن راه پیدا کرده و در آنجا بومی و عملیاتی شده و توسعه یافته است و در حالی که شباهت ها و تفاوت های اساسی در سبک ژاپنی و چینی وجود دارد . به عنوان مثال ، وجود تپه و استخر هم در باغ ژاپنی و هم در باغ چینی نماینده نمادین کوهستان و رودخانه در طبیعت می باشند. طراحی باغ چینی به صورتی است که آن را باید از درون باغ تماشا کرد، ولی سبک ژاپنی به صورتی است که باغ را می توان از درون خانه دید. در سبک چینی باغ منظرها واقعی هستند در حالی که در سبک ژاپنی باغ منظرها واقعی یا نمادین می باشند. مثلاً در باغ های زن ژاپنی ماسه پهن شده نشان سمبلیک امواج آب دریاست. در باغ های چینی ساختار گیاه را در منظر به صورت طبیعی نگهداری می کنند در حالی که در روش ژاپنی سعی می شود درختان به شکل کوه هرس و آرایش شوند. استفاده از سنگ صخره نیز در این دو سبک متفاوت می باشد . در سبک چینی استفاده از سنگ در جایی از منظر صورت می گیرد که مورد نیاز باشد، مثلاً به عنوان مواد اولیه در مسیرهای دسترسی و پیاده روها استفاده می شود، در حالی که در سبک ژاپنی عمدتاً به عنوان عنصری از منظر مدنظر می باشد.

سبک باغ های چینی و ژاپنی ریشه در طبیعت دارند. با توجه به برداشت مذهبی و معنوی از عناصر تشکیل دهنده طبیعت، سعی شده است که آنها را به صورت نمادین در باغ سازی مدنظر قرار دهند. بنابراین برای مردم بومی این کشورها حضور در این باغ ها برای تمرکز و افزایش آرامش و معنویت می باشد و طبیعی است که نگاه سایر کشورها از جمله ایران برای باغ های چینی و ژاپنی یک نگاه صرفاً زیباشناختی بوده و در راستای ایجاد تنوع در منظرسازی می باشد.

مبانی باغ های  ژاپنی:

۱. سبک باغ های ژاپنی ریشه در برداشت مذهبی از طبیعت دارد و تمامی عناصر تشکیل دهنده نقش نمادین در چارچوب کلی طرح دارند. باید دقت کرد که این سبک را نباید مترادف با سبک طبیعی منظرسازی دانست. در سبک طبیعی سعی می شود که منظر مصنوعی و دست ساز انسان کارکردی شبیه یک اکوسیستم طبیعی را داشته باشد، در حالی که در سبک  ژاپنی صرفاً نگاه در برداشت معنوی و نمادین از طبیعت را در منظرسازی انعکاس می دهد. به همین دلیل است که بیشتر باغ های مختلف ژاپنی را در ردیف باغ های رسمی طبقه بندی می کنند.

۲. حاکمیت هارمونى و تعادل در منظرسازی شاخص سبک  ژاپنی است و هیچ عنصری نباید ظهور برجسته تر از سایر عناصر داشته باشد. تمامی عناصر جایگاه و کیفیت یکسان در طراحی دارند.

۳. هدف، شکل دهی خیال پردازانه فضای خاص و امتداد آن حتی در یک محیط کوچک می باشد. به عنوان مثال، نگاه نمادین از یک پیاده رو از دروازه بیرونی تا ورودی منزل بر اساس برداشت تصورانه از مسیر عبوری از شهر تا دل کوهستان می باشد.

۴. قانون « کمتر بیشترین است » حاکم می باشد . از یک تکه سنگ کوچک به عنوان نماد کوهستان و یک جریان آب به عنوان نماد رودخانه استفاده می شد .

۵. زمین های خالی به عنوان فضاهای پیرامونی در منظر محسوب می شوند.

۶. محیط هایی چون معابر و کاخ ها به سبک رسمی طراحی می شوند و در فضاهای خصوصی در شهرها از هر دو روش رسمی و غیررسمی استفاده می شود. در محیط های روستایی و خانه کشاورزان و رعیت ها با استفاده از روش غیررسمی منظرسازی می شود.

عناصر نمادین سبک  ژاپنی :

۱. سنگ و صخره :

وجود سنگ و صخره در منظرهای ژاپنی تداعی کننده ماندگاری است. در کلیه سبک های مختلف باغ سازی ژاپنی از سنگ استفاده میشود. نحوه چیدن آنها منطبق بر قواعد خاص خودش است. تیپ سنگ های مورد استفاده شامل سنگ های عمودی بلند، عمودی کوتاه، قوسی و طاق دار و شکل های مختلف در سنگ های افقی می باشد. در موقع چیدن، آنها را به صورت گروه های سه، پنج و حتی هفت تایی نصب می کنند. بیش از یک نوع سنگ نباید در طرح مورد استفاده قرار گیرد. استفاده نابجا از تیپ سنگ ها و به کار بردن سنگ های شکسته و ناسالم و بی قواره مورد پسند نمی باشد.

سنگ در باغ ژاپنی

۲. آب :

عنصری مهم در باغ های ژاپنی است. آب نمایانگر دریاست و وجود (متحرک) آن گذر اجتناب ناپذیر زمان را نشان می دهد. آب را در طرح های  ژاپنی می توان به صورت واقعی در استخر ها و دریاچه ها و یا نمادین با استفاده از مواد شنی پهن شده و یا از طریق نصب سنگ های پهن کف رودخانه به عنوان نمایانگر جویبارها و رودخانه نشان داد . از آب به عنوان عنصر تطهیر کننده مذهبی در باغ چای ژاپنی استفاده می کنند.دوستان یادتون نره جهت جریان در باغ ژاپنی همیشه از بالا به پایینه!!!!! پس فواره در باغ ژاپنی معنا نداره!!!

آب درباغ ژاپنی

۳. وجود حصار یا مرزهای جداکننده :

با توجه به اینکه فرض ایجاد باغ های  ژاپنی برای تمرکز و احیاء قوای فکری و مصنوعی می باشد، تمامی باغ ها دارای مرزهای جدا کننده یا همان حصار می باشند.

حصار در باغ ژاپنی

۴. دروازه :

به عنوان فضای عبوری از یک مرحله به مرحله دیگر است . در حالت های مختلف زندگی، نصب دروازه از ویژگی های دیگر باغ های چینی و ژاپنی است.

دروازه در باغ ژاپنی

۵. پل ها و طاق ها :

وجود پل در این سبک از منظرسازی از نظر محتوای نقش نسبتاً شبیه دروازه است و محل عبور از یک مرحله از زندگی به مرحله دیگر آن می باشد.

پل در باغ ژاپنی

۶. پیاده روها و مسیرهای دسترسی :

راه به معناى مسیر زندگی است. از طریق کنار هم قرار دادن قلوه سنگ های متوسط و یا تخته سنگ های پهن پیاده رو ها منظر را شکل می دهند .

مسیردر باغ ژاپنی

۷. گیاهان در باغ های ژاپنی :

از گیاهان بومی که بعضاً به صورت عرفی جایگاه نمادین دارند و در طراحی باغ های ژاپنی استفاده می شوند، گونه های درختی هستند شامل : ،Prunus serrulata، Ginkgo biloba، Acer palmatum

 درختچه ها شامل : ، Abelia X gradiflora و Pinus muga می باشند .

گیاهان پوششی نیز شامل : Ophiopogon japonius، liriope muscari، Hedra hellix، Festuca ovina var. glauca و انواع ارس ها و گیاهان گلدار از جمله jasminum polyanthum می باشد .

۸. مبلمان باغ ژاپنی :

در مبلمان باغ های ژاپنی علاوه بر میز و نیمکت بعضاً از فانوس های سنگی، چترها و آلاچیق های چوبی گنبدی شکل و غیره نیز استفاده می شود.

مبلمان باغ ژاپنی

انواع باغ ژاپنی :

۱- باغ بونسای  :

نمونه ای از باغ بونسای

باغ های بونسای از چین آغاز شده و توسط ژاپنی ها بومی شده و توسعه پیدا کرده است. در شکل دادن این نوع باغ ها عنصر زیباشناختی نقش محوری دارد. انتخاب شرایط محیطی مناسب از نظر رویشی و دید خیلی مهم می باشد . معنی بونسای در زبان ژاپنی « درخت گلدانی مینیاتور» است. در طراحی این نوع باغ ها در محیط خانه، قسمتی از حیاط که از درون خانه به راحتی قابل دیدن می باشد انتخاب می شود. با توجه به کوتوله بودن درختان و درختچه های بونسای، گلدان های آنها را یا

بر روی یک میز چوبی قرار می دهند و یا آنها را بر روی یک تپه خاکی که اندازه و ارتفاع آن به نسبت وسعت حیاط خانه  تغیر می باشد مستمر می کنند . اندازه و رنگ  گلدان ها باید با اندازه و رنگ گیاه تناسب و همخوانی داشته باشد.

الف )  گونه های مناسب بونسای :

      با توجه به تجربیات به دست آمده در باغ های ژاپنی ، عمدتا درخت و درختچه و بعضاً از گیاهان بوته ای استفاده می شود . گونه های گیاهی نظیر آزالیا، راش، سدر ژاپنی (کریبتومریا)، گیلاس، سرو، کاج، ارس، درخت انجیر، افرا، انار، درخت آزاد و گیاه بوته ای رزماری هستند .

ب ) روش کار :

      اصول کلی در شکل دهی گیاه بونسای رعایت تناسب است .ساختار کوچک شده یک درخت از نظر ساختاری دقیقاً باید با ساختار طبیعی گیاه موردنظر تناسب داشته باشد. عملیات کوچک کردن (هرس، شکل دهی و آرایش دادن) تارسیدن به تناسب مورد نظر به تدریج صورت می گیرد و عملیات هرس برای نگهداری شکل مطلوب نیز همیشه باید مورد نظر باشد. به طور کلی، کوتوله کردن درخت خلاف ذات طبیعی آن است و این عمل صرفاً از دید تنوع طلبی در زیباشناختی انجام می شود. در ضمن عملیات کوتوله کردن تدریجی بوده و نیازمند یک تجربه بالا در باغبانی است.

ج ) شرایط محیطی باغ بونسای :

      شرایط محیطی از نظر درجه حرارت، نور و رطوبت بستگی به گونه ای دارد که انتخاب شده است. به طور کلی، گیاهان بونسای به دو گروه معتدله و گرمسیری تقسیم می شوند. در این ارتباط باید تصمیم گرفت که رشد و نگهداری گیاهان در شرایط داخل یا خارج گلخانه انجام شود. آبیاری گیاهان تابع وضعیت بارندگی و همچنین نیاز آبی گونه در محیط طبیعی آن می باشد و بهترین روش آبیاری در شرایط گلخانه ای، آبیاری قطره ای است.

خاک مناسب برای گیاهان بونسای شامل یک قسمت لوم ، دو قسمت Peat Moss و دو قسمت ماسه است . بطورکلی ، این گیاهان شرایط زهکش مناسب را طلب می کنند و کود مصرفی در این سیستم کمتر از شرایط طبیعی است .

باغ بونسای

    ۲-  باغ های هارمونی و تعادل :

هارمونی در باغ ژاپنی

این سبک باغ سازی در ژاپن منشاء در تفکر نظم پذیر چین باستان دارد و سعی می شود بصورت نمادین و تکیه بر روش القاء ، احساس تعادل و هارمونی در انسان در ارتباط با خود و طبیعیت ایجاد شود . کیفیت جریان حیات از نظر تنوع، رنگ و ساختار در محیط را به عنوان جریان انرژی محسوب می کند. عناصر تشکیل دهنده این سبک از منظرسازی به شرح زیر می باشد:

–        حرکت تدریجی خطوط منحنی و موج دار جایگزین خطوط مستقیم و زاویه دار می شود. این اصل در ساخت پیاده روها، مسیرهای دسترسی و بسترهای کاشت کاملاً رعایت می شود.

–        ترکیب و کیفیت رنگ در انتخاب و نحوه کاشت گیاهان تعیین کننده می باشند. رنگ آبی و سبز گیاهان برای ایجاد آرامش و متانت و رنگ قرمز برای هیجان آفرینی و ایجاد تحرک محسوب می شود ( از تأکید بیشتر به یک رنگ به شدت اجتناب می شود).

–        تعادل و هارمونی در قرار دادن عناصر در کنار یکدیگر در طراحی مهم بوده و از برجسته شدن یک عنصر در مقایسه با سایر عناصر جلوگیری می کند.

–        عناصر چوب، فلز، زمین، آتش و آب در این سبک باغ سازی بصورت نمادین به کار می روند و عوامل تشکیل دهنده منظر به تناسب مفهوم نزدیک به هر کدام از این عناصر ساماندهی می شوند. به عنوان مثال، قسمتی از باغ به صورت نمادین به عنصر آب اختصاص داده می شود و عواملی چون رویش گیاهان و آب منظرها از نظر مفهومی به عنصر آب نزدیک هستند و در این قسمت از باغ ساماندهی می شوند.

–        باغ ها بصورت هشت وجهی و براساس جهت های جغرافیایی تقسیم بندی می شوند. در هر قسمت بر اساس رنگ و عنصر تعریف شده این سبک به عوامل طراحی که به این عنصر نزدیک هستند اختصاص داده می شود. قسمت شمال اختصاص به رنگ تیره و عنصر آب و قسمت جنوب رنگ قرمز و عنصر آتش اختصاص دارد. بنابراین با تکیه بر این بینش، در قسمت شمالی باغ، کاشت درختان، درختچه و گیاهان زینتی صورت گرفته و همچنین آب منظرها در این قطعه از باغ تأسیس می شوند. فضای جنوبی اختصاص به اجاق یا فضای تفریحی دارد.

قسمت غرب اختصاص به عنصر فلز و رنگ سفید دارد، در این قسمت مبلمان اصلى باغ قرار داشته و به محل بازی بچه ها اختصاص داده شده است . قسمت شرق مربوط به رنگ آبی و عنصر چوب است که به معنای حیات ، زندگی و سلامتی است، در این قسمت درختان میوه، سبزیجات و گیاهان دارویی کاشته می شوند.

جدا از مفاهیم نمادین این تقسیم بندی ها ، اختصاص نقاط مختلف پارک بصورت موضوعی عملاً مدیریت کلی فضا را آسان تر می کند و از تمرکز بیشتر مردم در یک نقطه جلوگیری می نماید

 ۳-     باغ چای ژاپنی :

باغ چای ژاپنی

چای به عنوان یک نوشیدنی از چین به ژاپن معرفی شده است. هدف از ایجاد باغ چای ، ایجاد فضایی برای کاهش استرس و افزایش آرامش، تمرکز و تفکر است. این باغ به سه دسته تقسیم می شود. فضای بیرونی، فضای داخلی باغ و محل چایخانه است. باغ در یک محیط محصور قرار دارد و ورود از یک قسمت به قسمت دیگر از طریق عبور از یک دروازه خاص انجام می شود.

عناصر اصلى این باغ به شرح زیر است:

الف ) دروازه بیرونی که قسمت بیرونی و درونی باغ را به هم وصل می کند.

ب ) پیاده رو که مسیر بین دروازه اول تا دروازه دوم را به هم وصل می کند و این قسمت پیاده رو به صورت سمبلیک مسیر عبوری از یک فضای شلوغ به دل کوهستان یا حاشیه یک رودخانه محسوب می شود.

ج ) دروازه اندرونی که در انتهای پیاده رو نصب می شود و مراجعه کنندگان از این دروازه وارد فضای چایخانه می شوند.

د ) چایخانه جایی است که مراجعه کنندگان برای نوشیدن چای خدمات رسانی می شوند.

در زمان های خیلی دور، در شهر های ایران که جمعیت به فشردگی امروز نبود و فضا و زمین اسیر بورس بازی ها نشده بود چایخانه های ایران در یک حیاط که در آن حوض آب، درختان سایه دار و سکوهایی برای نشستن قرار داشت محیط مطلوب برای آرامش و گفتگوهای دوستانه بود.

 ۴-باغ صخره ای ژاپنی :

نمونه ی باغ صخره ای ژاپنی

عناصر اصلی این باغ ها، سنگ صخره ای با شن و تعدادی گونه گیاهی می باشد. سنگ نقش جزیره و شن حالت دریا را دارد . مکانیسم کار به این صورت است که در یک سطح مسطح تعدادی سنگ با شکل های نامنظم واندازه های مختلف در نقاط مختلف زمین مستقر می شوند. با توجه به شرایط مطلوب ژاپن بعضاً اطراف سنگ را بصورت محدود خز می پوشاند. در بقیه زمین شن با یک روش خاص پهن و شن کش می شود، بطوریکه سنگ ها مثل جزیره در لابه لای فضای شن ریزه شده قرار می گیرند. عمل شن کشی بصورتی است که سطح آن حالت موج دار نشان می دهد که نماد امواج دریاست.

      با ورود باغ های ژاپنی به غرب در این سبک نیز تغییراتی ایجاد شد، به عنوان نمونه از این طرح در گوشه ای از یک منظر و در کنار سایر عناصر پیدا می شوند، درحالیکه در ژاپن، باغ صخره ای در یک محیط محصور ایجاد می شود.

۵-باغ تپه و دریاچه :

باغ تپه

این سبک نیز از چین به ژاپن معرفی شده و ویژگی عمده آن بدین صورت است :

      الف ) باغ در یک محیط تپه ماهور اجرا می شود ، از این دید شبیه به سبک باغ منظر انگلیسی است .

      ب ) در یک گوشه ای از آن دریاچه ایجاد می شود و یا بصورت نمادین بوسیله مواد شنی دریاچه را شکل می دهند .

      ج ) گیاهان کاشته شده در این باغ خصوصا درختان و درختچه ها از نواحی  کوهستانی جمع آوری می شوند، به همین دلیل از نظر ظاهری، ساختار فشرده تر و کوچک تر نسبت به سایر رویشگاه ها دارند.

      د ) سایر عناصر باغ های ژاپنی مثل نصب پل ها، ساخت پیاده روها و مسیر دسترسی سنگفرش شده به صورت خطوط منحنی موج دار، چراغ های فانوس و غیره نیز در این سبک اتفاق می افتد.

مصادیق باغ ژاپنی :

     باغ صخره ای  رایوآن – جی  Ryoan – ji :

باغ رویان جی

رایوآنجی به جرات زیباترین و معروف ترین باغ  سنگی ژاپنی است .این باغ که در کیوتو و در حیاط معبدی به همین نام ساخته شده است. این باغ در ابعاد 30x 10 متر به صورت مستطیل طراحی شده است  با ۱۵ سنگ که در ۵ گروه دسته بندی شده اندروی بستری از شن های شیار شیار قرار گرفته اند که از دور، سنگ ها مانند جزیره و شن ها مانند دریای آرام بنظر می رسند. نقطه ی تعیین شده ای در ایوان مشرف به باغ وجود دارد که می گویند با استقرار در آن حسی مثل خواب آلودگی یا خلسه به انسان دست می دهد  که زمینه ی مناسبی برای تمرکز و مدیتیشن فراهم می کند و به هدف ایجاد معبد که همانا خلق محیطی مناسب برای رسیدن به آگاهی است کمک می کند.
در این باغ مانند سایر گونه ها نگاهمان باید متفاوت باشد و در پس هر نشانه در جست و جوی حقیقتی باشیم  که بر پایه ی تفکرات ژاپنی با آنها آشناییم.

پلان رویان جی

  باغ کین کا کوجی(  Kinkaku-ji (Rokuon-ji

باغ کینکاکوجی

کینکاکوجی که به آن معبد عمارت طلایی، رکنجی یا معبد باغ آهوان نیز میگویند، معبدی زن و بودایی میباشد. این مجموعه نمونه ای بی نظیر از طراحی باغ های دوران موروماچی میباشد و یکی از محبوب ترین ساختمان های ژاپن است که سالانه پذیرای خیل عظیمی از بازدیدکنندگان می باشد. کینکاکوجی ساختمانی سه طبقه است که دو طبقۀ بالایی آن با ورقه های طلای ناب پوشانده شده است. هر طبقۀ این بنا سبک معماری مخصوص به خود را دارد و در کنار باغ های خیره کننده خود فضایی بسیار زیبا بوجود آورده است. کینکاکوجی نمونه ی دیگری از اهتمام  مردمان این سرزمین  در پاسداشت باورهایشان است .چشمگیرترین قسمت این باغ ۲۳۰۰۰۰ مترمربعی  عمارتی طلایی است که نام باغ از آن ملهم شده است.این عمارت در یک آتش سوزی ویران شد اما بازسازی شد و امروزه  به عنوان یک  نماد  مجلل  فرهنگ ژاپنی از آن یاد می شود. آبگیر وسیع روبروی آن با جزایر کوچک و بزرگ جلوه ی فراوانی دارد مخصوصا که استفاده از درختان کوتاه  کاج در پیش زمینه بر عمق فضا افزوده است.

عمارت باغ کینکاکوجی

عمارت باغ کینکاکوجی

      باغ جین کاکوجی Gin ka kuji  :

باغ جین کا کوجی

جینکاکوجی نام یک معبد قدیمی در کیوتو است  که معنای نام آن عمارت نقره ای است. باوجود اینکه بنای آن از چوب ساخته شده ولی همچنان با این نام خوانده می شود.این عمارت در یک باغ بزرگ ساخته شده  که شامل قسمتهای متنوعی است و عناصر باغ ژاپنی در آن  دیده می شود.آبگیر-محوطه های شنی  -پلها و…  شاید چشم گیرترین آنها  هسته ی شنی مقابل معبد است  که به وضوح یادآور کوههاست.

پل جین کاکو جی

پاییز در باغ

باغ صخره ای ژاپنی

باغ کنروکوئن Kenrokuen

پاییز در باغ

باغ کنروکوئن بیش از ۱۱ هکتار مساحت دارد و در قلب کانازاوا واقع شده است. این باغ یکی از زیباترین باغ های عمومی ژاپن محسوب می شود و معنای نام آن “دارنده ۶ فاکتور” است، یعنی فاکتورهای فراخی، آرامش، هنری بودن، آنتیک بودن، مسیرهای آبی و داشتن منظره زیبا که همه از عوامل زیبایی باغ هستند را در کنار هم دارد. آبگیرهای آن بزرگ و دست ساز هستند. این باغ صدها سال قدمت دارد.

باغ در بهار