نوستالوژی شمعدانی

+۲۴۴

-۶۶

سلام عرض میکنم خدمت همه دوستان گرامی و بازدید کننده های باغ شیشه ای.سجادی هستم در خدمتتون با یه مقاله در مورد یه گل نوستالوژی &#۱۲۸۵۷۸; همیشه خونه مادربزرگا یا حسن یوسف بود یا شمعدونی اونم دور اون حوض قشنگشون جالب اینکه شمعدونیه همیشه هم پر از گل بود .واقعا چقدر دستشون به گل میومد .خلاصه گل یا شمعدونی بود یا حسن یوسف.دیگه نمیدونم اینم میشه به نوستالوژی های ما دهه شصتی ها اضافه کرد یا نه بماند &#۱۲۸۵۷۸; دوستان کشت و کار شمعدانی در جهان سابقه طولانی دارد.گونه های وحشی ان نیز در ایران دیده میشود.حدود ۲۰۰ سال پیش،لینه گیاه شناس معروف،۳۵ گونه شمعدانی را تحت نام ژرانیوم طبق بندی کرد.این گیاهان همگی دائمی و مقاوم به سرما و سایه بودند و ۵ گلبرگ مساوی و ۱۰ پرچم داشتند.

صد سال پس از ان تاریخ،”هریتیر”  گیاه شناس فرانسوی،از اشتباهی در این مورد پرده برداشت و ان اینکه هزاران رقم شمعدانی که تا ان روز افزایش یافته بودند،با شمعدانی های گذشته که شرحشان گذشت متفاوتند.در این شمعدانی ها گلبرگ ها برابر نیستند و دو تای انها بزرگتر از بقیه هستند که در کنار هم قرار میگیرند،تعداد پرچم هایشان 7 عدد است و گل،کم و بیش شکل دیگری دارد.بنابر این انها را pelargonium  نامیدند

گونه های این جنس همگی بومی افریقای جنوبی بوده.گونه و دورگه هایی از ان که به عنوان گیاه آپارتمانی استفاده میشوند به طور معمول چند ساله بوده و ارتفاع انها در طبیعت به حدود ۱-۲ متر میرسد.گل ها ممکن است کم پر و پرپر باشند.گل های کم پر دارای ۵ گلبرگ هستند،انها به صورت چتر در انتهای یک دمگل بسیار طویل قرار دارند.برگهای انها پهن و کنگره دارد،یک رنگ،دو رنگ و شکننده هستند.اگر برگها بین دو انگشت له شوند عطر ویژه ای از انها متصاعد میشود.گیاهان این دسته ویژه گلخانه های سرد هستند.از لحاظ کشت و پرورش و استفاده در گلکاری،انواع شمعدانی ها را در چهار طبقه بزرگ به شرح زیر تقسیم میکنند:

الف)شمعدانی معمولی:(Zonal hybrids/Pelagonium zonal)

این گونه برای تهیه دورگه های شمعدانی به عنوان یکی از پایه های اصلی استفاده میشود.از دورگه های شمعدانی میتوان P.hortorum را نام برد که به احتمال والدین انP.zonal و   P.inquinans است

.شمعدانی معمولی،گیاهی است چند ساله علفی که ممکن است ابتدای ساقه ان نیمه چوبی شده باشد،ولی استحکام چندانی ندارد.پهنک برگ گرد و در وسط برگها یک حلقه تیره رنگ وجود دارد.بنابر این،این دسته از شمعدانی ها را گاهی حلقه دار نیز می نامند.دارای رقم های متعددی است که در برخی برگها بزرگ و در برخی کوچک بوده و حلقه وسطی برگ نیز کم یا بیش نمایان است.از رقم های مهم این گونه که بعضی ها هم دورگه هستند موارد زیر را میتوان نام برد:

۱-شمعدانی حرامزاده:رقمی است پاکوتاه و پرگل و در بهار،تابستان و پائیز گل میدهد.برگها درشا با حاشیه کنگره ای است

۲-شمعدانی بهار هلویی:دارای برگهای دو رنگ و گل های درشت و زیبا است و به رنگ صورتی مایل به نارنجی می باشد.

۳-شمعدانی نقره ای:اطراف برگها در این رقم به رنگ سفید نقره ای و وسط انها سبز رنگ است و گلها به رنگ قرمز تند می باشند.

۴-شمعدانی سفید:برگها کوچک،گل ها سفید رنگ،کم پر یا پرپر هستند

۵-شمعدانی ترمه ای:برگ ها سبز با حاشیه کرم و رنگین بوده،حلقه های وسطی انها بزرگ شده و به رنگ زرد مایل به قرمز درامده و خود برگها نیز به رنگ زرد تیره می باشند،گلها به رنگ صورتی تند بوده و کم پر هستند.

۶-شمعدانی طلایی:برگها به رنگ زرد و سبز بوده و گل ها قرمز و پرپر هستند،حلقه وسطی برگها در بعضی به کلی از بین رفته و در بعضی به طور کامل نمایان است

شمعدانی معمولی

ب)شمعدانی پیچ یا شمعدانی برگ عشقه ای  (Ivy-leaved pelargoniumـــP.peltatum)  :

این گونه که گاهی به نام پیچ روسی نیز خوانده میشود،به علت دارا بودن ساقه های اویزان نازک و زاویه دار و حالت رونده،به قیم نیاز داشته و گاهی به عنوان گیاه اویزی استفاده میشود.برگها ضخیم،دارای ۵ لوب،به تقریب بدون کرک با حاشیه کامل و رگبرگ مرکزی است.در این نوع یز بعضی برگها دارای حلقه وسطی تیره رنگی هستند.گلهای ان به رنگ های قرمز تند،بنفش و صورتی است و از نظر تراکم به پیچ کم پر و پرپر شهرت دارد،این نوع شمعدانی از بهار تا پائیز(در طول سال) گل میدهد،رشد ان در گلدان بهتر است.

شمعدانی پیچ

ج)شمعدانی اژدر(شمعدانی آلمانی،شمعدانی گل درشت)  Regal hybrids_p.grandiflorum:

برگها به رنگ سبز تیره و چین دار با دمبرگ دراز،گلها بسیار درشت،به رنگهای صورتی،قرمز و گاهی دو رنگ با رگه های ارغوانی و به صورت چتری هستند،برگها کشیده و به شکل خاصی به طرف بالا متمایل است.اندام این گیاه بدون کرک است.

دوره گلدهی این دسته به نسبت کوتاه است،در بین گل کاران ایرانی به نام شمعدانی المانی نیز معروف است.

شمعدانی اژدر

د)شمعدانی عطری:  (Scented-leaf geranium)

گلها چندان زینتی نیستند،چون هم ریز هستند و هم مدت کوتاهی روی بوته ظاهر میشوند.اما برخی از انها به رنگ ابی مایل به بنفش و بسیار زیبا هستند،برگهای انها کرک دار،معطر و دارای بریدگی های عمیق بوده و به رنگ های ساده و ابلق هستند.برگها در اثر تماس عطری بسیار خوشبو و به نسبت تند از خود متصاعد میکنند،از این جهت از اسانس انها در عطرسازی استفاده میشود،این دسته شامل ۲۰۰ گونه است که عطر برگهای انها متفاوت و شبیه بوی لیمو ترش،سیب،نعناع،گل رز ،توت فرنگی و ادویه هایی مثل فلفل و زنجبیل است،گونه های دیگر ان P. graveolen  و P.fragransاست.ساقه های شمعدانی عطری چند ساله نیمه چوبی است

شمعدانی عطری

گلدهی:شمعدانی بسته به گونه،در فصل بهار،تابستان و مقداری از پائیز دارای گل است،شمعدانی عطری در اواخر بهار به مدت کوتاهی گل می دهد.از نظر طول روز،همه شمعدانی ها روزخنثی هستند و سرعت نمو گل وابسته به انرژی نوری دریافت شده (اعم از شدت و طول دوره روشنایی) در دمای مناسب است که سطح برگ در ان موثر است.دست کم ۱۵ گره پیش از گلدهی باید تشکیل شده باشد.

نیازها:

دما:شمعدانی معمولی در گستره دمایی وسیعی میتواند رشد کند و گل بدهد.در گیاهان به دست امده از قلمه،دمای شبانه ۲۱ درجه سانتی گراد بهتر از دمای ۱۵ یا ۱۰ درجه گلدهی را تسریع میدهد.در شمعدانی های بذری،افزایش دما از ۱۰ تا ۲۴،سرعت رشد و گلدهی را بالا میبرد.البته در بعضی منابع بیان شده است که دماهای پائین برای گلدهی  P.domesticum لازم است و گل انگیزی فقط در دمای کمتر از 17 درجه رخ میدهد.شمعدانی عطری در دمای 5 تا 10 درجه بیشترین رشد و نمو را از خود نشان میدهد.در تولی اقتصادی شمعدانی،دمای روزانه 20 درجه و شبانه 17 درجه برای گیاه فراهم میکنند.با وجود این در نقاط سرد به ناچار باید در ماه های زمستان و حتی در فصول دیگر شمعدانی ها را به داخل منزل برد یا انها را در گلخانه نگهداری نمود.شمعدانی در محیط داخلی منزل نیز به خوبی رشد و نمو میکند.تهویه هوای اتاق ها،عامل مهمی در زمینه نگهداری شمعدانی است.به طور کلی،شمعدانی گیاهی ویژه اب و هوای متعادل و کمی مرطوب سواحل دریاست.گاهی در باغ ها شمعدانی بلند و قوی میشود ولی در شرایط گلخانه های گرم و خشک و یا سرد و بی نور،چنین رشدی امکان پذیر نیست.در شرایط محیطی سرد و خشک،برگ های مسن شمعدانی قرمز رنگ میشوند.

نور:شمعدانی های معمولی به نور مستقیم افتاب نیاز دارند و در سایه،غنچه های گل در انها تشکیل نمیشوند.به همین دلیل در زمستان به خاطر تابش کم افتاب،گل خوبی نمیدهند.از طرفی افتاب شدید برای انها مضر و باید در تابستان برای انها کمی سایه ایجاد کرد.رقم های جدیدی تولید شده که حتی در زمستان گل خوبی میدهند،استفاده از نور مکمل در زمستان که میزان نور کم است باعث تسریع گلدهی میشود.شمعدانی نسبت به طول روز بی تفاوت است.گل انگیزی در شمعدانی معمولی به میزان انرژی تابشی دریافت شده توسط گیاه بستگی دارد.

آبیاری:به طور کلی شمعدانی را باید در محلی به نسبت خشک پرورش داد و در فاصله بین دو ابیاری باید خاک گلدان خشک شود.بعضی از رقم ها دارای یک دوره رکود رشدی می باشند که در این حالت نباید ابیاری شوند تا خزان کنند.بر عکس شمعدانی پیچ و شمعدانی عطری نیاز بیشتری به ابیاری دارند و خاک انها باید همیشه مرطوب باشد.تولید کنندگاه از تنش آبی برای کاهش رشد،کنترل ارتفاع گیاه و مقاوم سازی ان پیش از فروش استفاده میکنند.

خاک:انتخاب و اماده سازی یک محیط کشت مناسب،رمز موفقیت در تولید شمعدانی است.

ریشه شمعدانی

Phمناسب : واکنش مناسب برای ان ۶ -۶/۵ است.برای شمعدانی پیچ “پی هاچ” باید کمتر از 3/5 باشد.یک خاک خوب باغی،برای ان مناسب است.خاک گلدان ان باید زه کشی کافی داشته و امیخته ای از سه قسمت خاک لوم،یک قسمت کود دامی و یک قسمت ماسه برای ان مناسب است.به این مخلوط بهتر است مقداری کود شیمیایی مانند سوپور فسفات اضافه شود.در کرج ریختن خاکبرگ پوسیده به ضخامت 5 سانتی متر در سطح خاک و نیز در بین بوته های شمعدانی نتیجه بسیار خوبی میدهد.این قشر ماده الی از تبخیر شدید اب جلوگیری میکند.

خاک شمعدانی

تغذیه:شمعدانی در زمستان نیاز چندانی به کود ندارد.در سایر فصل ها،محلول پاشی ماهیانه با یک کود کامل و با غلظت کم نتیجه خوبی میدهد.کودپاشی و ابیاری بیش از حد،باعث رشد رویشی زیاد و کاهش تعداد گل میشود.افزایش شمعدانی با قلمه و بذر قابل افزایش است.اگر چه هنوز افزایش با قلمه بسیار رایج است،ولی استفاده از بذر برای افزایش رو به گسترش است.

افزایششمعدانی با قلمه علفی ساقه که از اول تابستان تا اواسط پائیز از روی گیاهان برداشت میشود،به راحتی امکان پذیر است.قلمه ها را باید از شاخه های جدید گرفت که خود سبز بوده و در ضمن رسیده و تا حدودی چوبی شده باشند،قلمه باید درست از زیر یک گره قطع شود.قلمه باید ساده و به طول ۸-۱۲ سانتی متر و دست کم دارای ۳-۴ گره باشد.برگ های پائینی قلمه و نیز کل باید حذف بشوند.قلمه ها را در ماسه و در محیط گرم گلخانه کشت کنید.استفاده از مواد ریشه زایی لازم نیست.در روزهای اول،به قلمه ها سایه داده میشود ولی پس انکه خطر پژمردگی رفع شد،به تدریج به انها نور کافی میدهند.

قلمه شمعدانی

بستر شمعدانی

بذر شمعدانی

عوارض و درمان:

بوته میری شمعدانی:در محل هایی که تراکم بوته زیاد است خسارت بیشتری وارد میکند و با ابیاری بیش از حد نیز گسترش می یابد.این بیماری از بخش ریشه و طوقه گیاه شروع شده و باعث سیهی طوقه گیاه میشود.

پوسیدگی ریشه:میتواند در نتیجه بر هم کنش عواملی مانند اب زیاد،اکسیژن کم،آبشویی بیش از حد و تجمع بیش از حد نمک هی محلول در خاک ایجاد شده

زردی برگها شمعدانی:به دلایل مختف مانند ابیاری کم یا بیش از اندازه،مواد غذایی،شرایط نامساعد جوی و خشکی بیش از حد و یا کمی نور ایجاد میشود.

ناهنجاری های فیزیولوژیک: در شمعدانی پیچ،یک ناهنجاری که ورم گفته میشود،مشاهده شده که در ان یاخته های روزنه در سطح زیرین برگ جدا شده و به طور غیر عادی چوب پنبه ای میشوند.این ناهنجاری ناشی از زیادی فشار تورژسانس  در زمان بسته بودن روزنه در شب است که در این موقع تبخیر و تعرق کم است ولی سیستم ریشه ای فعال است و در دسترس بودن اب کافی و دمای بالای خاک،به ادامه انتقال اب به برگها کمک میکند.

گیاه بیحال است : یا از آبیاری کم می باشد یا زیاد و یا هوای سرد عامل ان شده است.شرایط را بازبینی کنید.

تارهایی  روی برگها کشیده شده: اگر تار عنکبوت باشد که مفید میباشد زیرا عنکبوت همیار کشاورز است و در شکار حشرات و انواع آفات کمک میکند ولی اگر در زیر برگها تار باشد علامت کنه است و باید هر چه سریع تر با کونفیدور سمپاشی شود.عامل اصلی کنه هوای خشک است پس غبار پاشی هفته ای ۳ بارو پر کردن زیر گلدانی فراموش نشود!

مگسهایی سیاه به دور گیاه در حال پروازند: با ریختن سنگ ریزه و یا سنگهای زینتی روی خاک گیاه آنها مدفون می شوند یا کنترل با دست و یا عصاره سیر برای مبارزه کافیست.

نوک برگها قهوه ای شده: از خشکی هوا و تشنگی می باشد

گیاه گل نمیدهد : اگر در فصل گلدهی باشد شاید گیاه انرژی به گل رفتن را نداشته باشد مثلا نور برای غذاسازی یا تغذیه کافی در اختیار نداشته باشد.

گلها میریزد : احتمالا از هوای گرم و خشک باشد هوای سرد هم میتواند باعث ریزش گلها شود

سرشاخه ها سیاه می شوند : سیاه شدن سرشاخه ها می تواند از سرمای بیش از حد،یخ زدگی،گرمای زیاد،یا قارچ باشد شرایط را بازبینی کنید.

برگها قرمز رنگ می شوند : از کمبود فسفر می باشد و احتمالا بخاطر هوای سرز باشد که فسفر قابل استفاده ی گیاه در خاک را نامحلول می کند!

قرمزی برگ شمعدانی

دو نکته برای دانشجویان و علاقه مندان!!

جنس پلارگونیوم در اصل خاستگاه آفریقایی و استرالیایی دارند.برخی از گونه های ان در شمال  آمریکا می رویند.گلها در این جنس صفات ویژه خود را دارند در بخشی از نهنج آنها که با سطح پشتی گل ارتباط دارد منفذ و یا دهانه ای دیده می شود که آغاز حفره ی ممتد و لوله ای شکل در داخل دمگل است و در واقع جانشین دیسک می شود.گلبرگهایی جلویی رشد بیشتری از گلبرگ های دیگر دارند.گل ۱۰ پرچم داردکه در قاعده به هم چسبیده اند و فقط ۷ پرچم انها زایا است،کاسبرگها نیز در پایین به هم می پیوندند و قطعه اخری به صورت مهمیز با دمگل متحد می شود. میوه شمعدانی در داخل کاسبرگها و روی دمگل های بلند که حالت شمعدانهای چند شاخه را دارد قرار می گیرد.در ایران گونه ای که مربوط به شمعدانی است و کاشته می شود گیاهی عقیم بنام ( پلارگونیوم زونال) میباشد

هوا شناسی با شمعدانی ها :

جنس ارودیوم از همین خانواده دارای گلهای منظم و یا تقریبا نامنظم با گلبرگهایی همسان و یا ۱۰ پرچم هستند که ۵ تای آنها بارور و پنج تای دیگر فقط به صورت میله بوده و به طور متناوب با بارورها قرار می گیرند.مریکارپها ناشکوفا و منقار بلند آنها پس از جدا شدن از ستونک خامه به شدت مارپیچ وار به دور خود تابیده و لوله می شود.این پیچیدگی آنها در هوای مرطوب باز شده و در هوای خشک به حالت قبل بر می گردد.به مریکارپ های این گیاهان هواسنج چوپان می گویند.

هواشناسی

ارودیوم

شمعدانی