معرفی گل کوکب

+۴۲

-۱۵

این گیاه بومی مکزیک، آمریکای مرکزی و کلمبیا بوده و دارای ۳۰ گونه است. حدود ۲۰۰۰۰ رقم دارد که اغلب آنها از D. pinnata و D. coccinea مشتق شده اند. گیاهی دایمی و حساس به سرما با ریشه های ژوخه ای گرد یا دوکی شکل می باشد. برگ ها مرکب، بزرگ و دندانه دار است و گل ها به صورت یک رنگ، دورنگ و چند رنگ شامل سفید، زرد، نارنجی، قرمز و بنفش دیده می شود. گل ها ممکن است کم پر، نیمه پرپر یا پرپر باشند. قطر گل بین گونه ها بسیار متغیر بوده و ممکن است از کمتر از 10 سانتی متر تا بیشتر از 25 سانتی متر برسد. دارای ارقام پاکوتاه و پابلند است (200-30 سانتی متر). این گل به عنوان گل حاشیه ای و گل بریدنی استفاده می شود. از روی جوانه ها می توان رنگ گل را تشخیص داد. اگر جوانه سبز روشن باشد گل سفید یا زرد است و اگر جوانه قرمز باشد گل قرمز یا بنفش است.

طبقه بندی کوکب

انجمن کوکب آمریکا این گیاهان را در ۱۴ گروه کلی طبقه بندی کرده است. از انواع عمده آن که جهت تولید گل بریده استفاده می شود می توان سه رقم تزیینی، کاکتوسی بزرگ و منگوله ای را نام برد. نوعی طبقه بندی کوکب براساس شکل ظاهری به صورت زیر است:

الف) کوکب های کم پر

الف-۱- کم پر ساده: یک یا چند گلچه شعاعی دارند که ممکن است همپوش باشند و در اطراف دیسک مرکزی قرار گیرند. اندازه گل به طور معمول کوچکتر از ۱۰ سانتی متر است.

کوکب

الف-۲- کم پر یقه دار: دو ردیف گلچه کناری دارند که یک ردیف اضافی آن حاصل تغییر شکل پرچم ها است. بخش خارجی شامل یک ردیف از گلچه های شعاعی پهن است و بخش داخلی شامل حلقه ای از گلچه های کوچک است که در اطراف دیسک مرکزی قرار دارند. قطر گل به طور معمول 10 تا 15 سانتی متر است.

کوکب یقه دار

ب) کوکب های پرپر

ب-۱- کوکب های شبیه به نیلوفر آبی: گلچه های شعاعی پهن به نسبت کم هستند که صاف بوده و یا در حاشیه ها کمی به سمت داخل یا خارج خم شده اند و به گل ها ظاهری تخت داده اند. گل ها در اندازه های کوچک یا متوسط دیده می شود.

کوکب آنمون

ب-۲- آنمونیک: هر گل شامل یک یا بیش از یک حلقه از گلچه های پهن و گروه فشرده ای از گلچه های لوله ای و متمرکز به سمت بالا که طویل تر از گلچه های دیسکی نوع کم پر هستند، می باشد. قطر گل به طور معمول ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر است.

کوکب آنمونیک

ب-۳- کوکب لانه زنبوری یا منگوله ای: گل کوچک و گلچه ها بسیار فشرده و شبیه لانه زنبور هستند. مشابه انواع توپی ولی کروی تر هستند و گلچه ها در تمام طول به سمت داخل خم شده اند.

کوکب لانه زنبوری

ب-۴- توپی: گل ها توپی شکل و یا کمی در قسمت بالا پهن هستند. گلچه های شعاعی به صورت مارپیچی قرار داشته اندو از بیش از نصف طول خود به سمت داخل خم شده اند. نوک آنها گرد یا کند است.

کوکب توپی

ب-۵- نیم کاکتوس: گلچه های شعاعی تا حدودی در یک نقطه متمرکز و در قاعده پهن تر از نوع کاکتوسی هستند. در نیمه انتهایی به سمت بیرون خم شده اند و نیز راست بوده و یا به سمت مرکز گل خم شده اند.

کوکب نیم کاکتوسی

ب-۶- کوکب های کاکتوسی: گل کاملا پرپر و گلچه های شعاعی که در یک نقطه متمرکز هستند باریک، بلند، نوک تیز، پیچ خورده و نامنظم هستند و گلبرگ ها شب ها کمی به سمت مرکز خم می شوند. اندازه گل از کمتر از 10 سانتی متر تا 25 سانتی متر دیده می شود.

کوکب کاکتوسی

ب-۷- کوکب زینتی: دیسک مرکزی گل قابل دیدن نبوده و گلچه های شعاعی به طور معمول پهن و در حاشیه ها کمی به سمت داخل خم شده اند و گاهی تا حدودی دندانه دار هستند.

کوکب زینتی

ب-۸- انواع متفرقه: انواعی هستند که در گروه های فوق قرار نمی گیرند و شامل انواع ارکیده ای، انواع شبیه گل صدتومانی و انواع ستاره ای هستند.

گلدهی:دوره گلدهی بیشتر ارقام کوکب به نسبت طولانی بوده و از اواخر بهار تا اواخر پاییز گل می دهند. در نواحی کوهستانی جایی که تابستان های خنک تری دارد، کوکب فوق العاده رشد می کند و گل های آن بسیار درشت می شود. رنگ گل ها نیز در این مناطق پررنگ تر و جالب تر است.

نیازها:کوکب به زه کشی خیلی حساس است و در خاک دارای زه کشی نامناسب، به سرعت می پوسد. خاک آن باید حاویموادآلی کافیو نیز دارای زه کشی مناسب باشد. PH مناسب آن 7-6 است. زمینی که درآن کوکب کاشته می شود باید آب کافی دریافت کند تا خاک همیشه مرطوب باشد ولی نباید زیاده از حد آبیاری شود. گهگاهی از خاک پوش به ویژه کاه به ضخامت حدود 5 سانتی متر برای نگهداری رطوبت اطراف گیاه استفاده می شود. محل کاشت باید آفتاب گیر باشد. دامنه دمایی بهینه برای رشد رویشی 25-13 و برای گلدهی 15-10 است. بهترین گل ها در مناطق با شب های خنک به دست می آید. نیتروژن وفسفر مهمترین عناصر مورد نیاز گل کوکب هستند. مقادیر به نسبت کم پتاسیم و کلسیم برای رشد بهینه و نیز برای تولید ریشه های ژوخه ای و حفظ تعداد گل های تولید شده لازم است. در اوایل تابستان مصرف کودهای نیتروژنه به صورت هفتگی و از اواسط تابستان تا پاییز مصرف کودهای پتاسه برای آن مفید است. در مناطقی که کوکب کود کافی دریافت نمی کند، تعداد گل ها کم و اندازه آنها کوچک می شود. ارقام پابلند این گیاه نیاز به قیم دارند. حذف گل های پژمرده به گلدهی آن کمک می کند.

انواع باغچه ای کوکب نیاز به قیم ندارند و باید سر برداری شوند. در انواع پابلند زمانی که به حدود ۴۰ سانتی متر رسیدند باید سر برداری شوند تا تعداد  انشعابات زیاد شود. برای انواع گل درشت 5-3 و برای انواع با گل کوچکتر 10-7 ساقه گلدهنده باید حذف شود. برای بدست آوردن گل با کیفیت بالا دو جفت از جوانه های تشکیل شده در محور برگ در پایین جوانه انتهایی باید حذف شود و برای تولید گل های خیلی درشت باید سه جفت از جوانه ها حذف شوند.

گلدهی و نیز رشد ریشه های ژوخه ای، هر دو تحت تأثیر دما و فتوپریود قرار می گیرد. از نظر فتوپریود، کوکب به عنوان یک گیاه روز کوتاه اختیاری طبقه بندی می شود. اغلب واریته ها در ۱۴-۱۲ ساعت روشنایی گل می دهند. برخی ارقام روز خنثی هستند در حالی که برخی از آنها در دوره نوری کمتر از ۱۶ ساعت گل نمی دهند. روزهای کوتاه باعث جلوگیری از تشکیل گل و یا سبب عدم تکامل گل می شود. در این شرایط ژوخه ها سریع رشد می کنند.

افزایش: کوکب به سه روش بذر، تقسیم (جدا کردن ریشه ژوخه ای) و قلمه افزایش می یابد. از لحاظ تجاری انواع بریدنی کوکب، در درجه اول با قلمه و سپس توسط بذر افزایش می یابد. افزایش از طریق تقسیم ریشه، جنبه تجاری نداشته و فقط توسط علاقه مندان به این کار انجام می شود.

بذر: انواع باغچه ای به طور معمول با بذر افزایش می یابند، گرچه از ژوخه های آن نیز می توان استفاده کرد. کاشت بذر در اسفند در شاسی یا گلخانه نیم گرم انجام شده وقتی گیاهان ۴ برگه شدند (در فروردین ماه) آنها را در گلدان های استکانی نشاء کرده گلدان ها را دوباره درون شاسی سرد قرار داده و پس از رفع خطر سرما، به زمین اصلی منتقل می کنند. ممکن است بذرکاری در اوایل اردیبهشت انجام شود که زمین اصلی کشت شده و نیاز به تنک کردن دارد.

قلمه: جهت تهیه قلمه بدین صورت عمل می شود که ساقه را کمی بالاتر از سطح خاک قطع کرده و قسمت باقی مانده را با خاک میپوشانند. در این حالت به سرعت از نزدیک محل طوقه جوانه ها شروع به رشد می کنند. پس از آنکه جوانه ها کمی رشد کردند دوباره پای بوته را خاک می دهند. سرعت ظهور جوانه ها به دما، رطوبت و نوع رقم بستگی دارد. پس از آنکه چند ریشه بر روی آن ظاهر شد از آنها قلمه گیری می شود. گاهی ریشه های ژوخه ای را در بهمن یا اسفند در گلخانه، در گلدان یا شاسی می کارند و دمای ۲۰-۱۵ برای آن فراهم می کنند تا جوانه های آن رشد کنند. وقتی طول جوانه ها به ۱۰ سانتی متر رسید از آن قلمه گیری می کنند. قلمه ها ممکن است معمولی یا پاشنه دار باشند. قلمه پاشنه دار ۴-۲ میلی متر از طوقه یا ژوخه را نیز به همراه دارد و از نظر رشد مطمئن است ولی تعداد گیاه حاصل از این راه کم است. در قلمه معمولی از جوانه رشد کرده ۴-۳ قلمه تهیه می کنند. باید توجه داشت که قلمه ها در مقابل آفتاب قرار نگیرند، چون رطوبت خود را به سرعت از دست میدهند. قلمه ها را در دمای 18 -15 در شرایط سایه کشت می کنند که 3-2 هفته بعد ریشه دار می شود. قلمه های ریشه دار در اردیبهشت در زمین اصلی کشت می شوند. گاهی در گلدان هم کشت می شود ولی کمتر رایج است. گیاهانی که با قلمه زیاد می شوند پاکوتاه شده و گل های درشتی خواهند داد.

تقسیم ریشه:ریشه های ژوخه ای کوکب به سرما حساس هستند بنابراین  آنها را در پاییز از خاک خارج کرده ودر فروردین می کارند. ژوخه ها فاقد جوانه هستند (چون ریشه متورم شده اند) بنابراین همراه آنها باید بخشی از طوقه وجود داشته باشد. چون مطمئن نیستیم که قطعه جدا شده جوانه دارد یا نه، یکی دو هفته پیش از کشت، دسته ژوخه ها را در ماسه مرطوب با دمای بالای 10 قرار می دهیم تا جوانه ها رشد کرده و ظاهر شوند. زمانی که جوانه ها 2 سانتی متر رشد کردند، ژوخه ها را به چند قسمت تقسیم می کنیم. این ژوخه ها پس از 12-8 هفته گل می دهند. اگر ژوخه بدون جوانه کشت شود، پوسیده و از بین می رود.

نگهداری ریشه ژوخه ای:چون این گیاه به سرما حساس می باشد با شروع اولین سرما بوته ها خشک شده و باید هر چه زودتر ریشه های ژوخه ای از خاک خارج شوند. ریشه های ژوخه ای در دمای ۲- یخ می زنند. ژوخه های خارج شده از خاک چند روز در معرض نور خورشید قرار داده می شوند تا کمی رطوبت خود را از دست بدهند. سپس به آنها قارچ کش زده و درون ماسه با کمی رطوبت نگهداری می شوند. بهترین شرایط انبار کردن ریشه های ژوخه ای، خزه حاوی ۵۰ درصد رطوبت و دمای ۵ تا ۱۰ درجه سانتی گراد می باشد. استفاده از یک پوشش پارافینی نیز در جلوگیری از کاهش وزن و رشد منلسب ژوخه ها پس از کاشت مؤثر است. هر چند وقت یکبار باید ریشه ها را بازدید کرد و بافت عهای آلوده را حذف نمود و دوباره قارچ کش زده شود.

برداشت و نگهداری گل:گل ها را زمانی که به طور کامل باز شدند می چینند. ساقه چیده شده را باید در آب با دمای 50 به مدت 30 ثانیه فرو برد یا ته شاخه را با شعله سوزاند تا قادر به جذب آب شود. گل ها را در دمای 40 به مدت 5-4 روز می توان انبار کرد.