معرفی گل ژربرا

+۶۷

-۱۰

    بومی آفریقای جنوبی است.نام این گل برگرفته از نام رابرت جامسون   کاشف این گیاه در سال 1737 در آفریقای جنوبی است. دائمی، گرمسیری و حساس به سرما با ریشه های عمیق و گل های مجزا که بر روی ساقه ای پرزدار تشکیل می شوند. از میان برگ های طوقه ای، نیزه ای شکل و با بریدگی های عمیق این گیاه، ساقه گل دهنده بدون برگ و دارای یک گل در انتها خارج می شود. برگ ها به طول 15 تا 45 سانتی متر بوده و سطح بالایی آن ها سبز تیره و سطح زیرین کم رنگ و پوشیده از کرک های متراکم است. در هر گل یا در واقع گل آذین ژربرا بیش از یک نوع گل وجود دارد که شامل گلچه های شعاعی حاشیه ای، گلچه های صفحه مرکزی و گلچه های حد واسط است. گل های ژربرا دارای 5 پرچم و یک مادگی با دو برچه به هم چسبیده است. گلچه های شعاعی و حد واسط(انتقالی) بالغ تنها دارای اندام جنسی ماده هستند که علت آن توقف نمو بساک ها در مراحل میانی و تشکیل اندام های شبه پرچم غیرفعال در گلچه های شعاعی و انتقالی است. گل در رنگ های زرد، صورتی، پرتقالی، قرمز، بنفش، سفید و کرم وجود دارد. قطر گل ها cm5 –12 و طول ساقه حدود cm25 –60 و دارای انواع کم پر و پر پر می باشد.

گلدهی

    این گیاه به ظاهر نسبت به طول روز بی تفاوت است و در شرایط با شدت نور بالا بهتر گل می دهد اما روز کوتاه را ترجیح می دهد و به عبارتی روزکوتاه اختیاری است. این گیاه از اواخر بهار تا اواخر پائیز و حتی اوایل زمستان گل می دهد. در ایران در گلخانه پرورش یافته و در بهار و زمستان از گل های بریده آن استفاده می شود. در شرایط خوب، سالانه از هر بوته می توان 10 تا 15 شاخه گل برداشت کرد. انواع باغچه ای اگر در محل آفتابی کاشته شوند در تمام فصل رشد می توانند گل بدهند.

نیازها

نور: شدت نور بیشتر باعث افزایش فتوسنتز،ذخیره   کربوهیدرات و افزایش عمر گل شاخه بریده شده و شدت نور کم موجب طویل شدن ساقه ها و تأخیر در سفت شدن آن و استحکام ناکافی ساقه موجب خمیدگی دمگل  میشود. در کل نیاز به مکان روشن با حدود 16 ساعت نور دارد  در شدت نور زیاد، گلدهی آن بهتر است ولی برای تولید گل های با دمگل بلند، شرایط نیمه آفتاب و کمی سایه لازم است.. این گیاه نسبت به جهت تابیدن نور حساس است (فتوتروپیسم)، از این رو در گل آرایی باید سیم بسته شود.

استفاده از نور مصنوعی در پرورش ژربرا

 دما:    به سرما حساس بوده و کمینه دما برای آن C°5 است. بنابرایـن، در مناطق سردسیری در گلخـانه کـشت می شود. مشاهده شده است که گیاهان زمانی که تفاوت بین دمای هوا و خاک کم باشد گـل بیشتری تولـید می کنند. همچنین در زمستان و پائیز کیفیت گل در گلخانه خنک، بهتر از گلخانه گرم بوده است. برای این گیاه دمای روزانه 21 و شبانه 17 درجه سانتی گراد تا زمان مشاهده جوانه گل بهینه است. پس از آن دمای روزانه 24 درجه باعث تسریع نمو جوانه می شود. افزایش دما باعث افزایش سطح برگ شده و بیشترین سطح برگ در دمای 25 درجه مشاهده شده است. با افزایش اختلاف دمای شب و روز (دمای شب –دمای روز=DIF)، طول دمگل افزایش می یابد.گرم کردن ناحیه ریشه تا 21 درجه سانتی گراد می تواند برای ادامه گل به کار رود.

 آبیاری:  نیاز به آب فراوان و بستر زه کشی شده دارد آبیاری بیش از حد، پوسیدگی طوقه و ابتلا به کپک پودری و بوتریتیس میشود و تنش آب باعث مانند شوری موجب تسریع پیری و کاهش ماندگاری گل و  کاهش قطر گل ها و کوتاهی دمگل ها میشود

محیط کشت: تقریبا در تمام خاک ها به جز خاک های سنگین می تواند رشد کند. خاک باید کاملا سبک، غنی از مواد آلی و دارای زه کشی مطلوب باشد. pHمناسب آن 6.5 –7 است. اگر در پیت خالص یا پیت و ماسه کشت شود و با کود شمیایی، اوره و نیترات آمونیوم در محل های کودی تغذیه شود، نتیجه مطلوبی به دست می آید. ریشه این گیاه عمیق بوده و زمین مورد نظر برای کاشت، باید تا عمق 45 تا 60 سانتی متر شخم زده شود. ژربرا به پوسیدگی طوقه و ریشه در خاک های با زه کشی ضعیف حساس استموجب کوتاه ماندن ساقه های گل و تیرگی برگها به علت تجمع مواد غذایی و توسعه ی جوانه های رویشی به جای زایشی

رطوبت:  رطوبت نسبی مناسب 85-60%  است. رطوبت بالا  در گلخانه  موجب بلند شدن وکش آمدن ساقه های گل ،و هم چنین در هوای سرد و کم نور زمستان باعث افزایش و جمع شدن رطوبت و شیوع قارچ میوشد. رطوبت پایین، بسته شدن روزنه ها، کاهش جذب co2، کاهش فتوسنتز و کاهش گلدهی و پایین آمدن کیفیت گل ها را به همراه دارد

افزایش

    این گیاه در گذشته با تقسیم بوته و بذر زیاد می شد که عمل تقسیم خیلی کند و مشکل است و گیاهان حاصل از بذر نیز تفرقه زیادی داشته و یکسان نخواهند شد. بنابراین، امروزه افزایش درون شیشه ای جهت افزایش سریع رقم های گزینش شده، به کار می رود.

کاشت بذر ژربرا

    تقسیم بوته در ماه های پائیز صورت می گیرد. توده گیاهان به بخش های کوچکتر تقسیم می شود و پیش از کاشت، ریشه ها و برگ های پاجوش ها پیرایش شده و شاخساره مرکزی متصل به آن حفظ می شود. باید مراقب بود که نقطه رشد مرکزی در زمان کاشت زیر خاک نرود. گیاهان جوان در گلخانه 4 –5 هفته بعد گل می دهند. گاهی تقسیم بوته در خرداد ماه انجام می شود. در این حالت تا اواخر پائیز و حتی اوایل زمستان گل می دهند.

    در افزایش بذری، گرده افشانی دستی برای رسیدن به 90 درصد تندش ضروری است. اگر بذرها بلافاصله پس از برداشت کشت شوند بسیار خوب تندیده و سبز می شوند ولی اگر مدت کمی بمانند، زیوایی آن ها به سرعت کاهش می یابد. تاریخ کاشت بذر تیر و مرداد است، چون جهت تندش به دمای بالا نیاز دارد. دمای لازم برای تندش بالای C°16 می باشد و 10 –15 روز طول می کشد تا بذرها سبز شوند. دمای بهینه برای جوانه زنی 20 –23 درحه سانتی گراد است و در بالاتر از 24 درجه تندیدن کاهش می یابد. 3 –4 هفته بعد نشاءها در مرحله دو برگی در گلدان های استکانی کاشت می شود و وقتی به اندازه کافی بزرگ شدند، به محل اصلی منتقل می شوند. رشد و نمو بعدی کند بوده و گل ها 10 ماه پس از کاشت بذر حاصل می شوند. در ماه های زمستان می توان از رشد ژربرا جلوگیری کرد و دوباره در بهار در شرایط رشد قرار داد.

    در افزایش بذری، گیاهان یکنواخت نبوده و در بیشتر آن ها گل ها هنگام شب بسته می شوند و این موضوع برای گل های بریده ژربرا صفت مناسبی نیست.

    قلمه های ژربرا نیز می تواند برای افزایش آن به کار رود. گیاهان مناسب به مدت 3 هفته بدون آبیاری نگه داشته می شود. سپس ریشه ها هرس شده و در بستری از پیت کاشته شده و دمای 25 درجه رطوبت نسبی 80% برای آن فراهم می شود. ج.انه های رشد کرده در محور برگ ها را جدا کرده و در بستر ریشه زایی ریشه دار می کنند که در مدت 2 تا 3 ماه، برای انتقال آماده می شود. به ترتیب 40 تا 50 گیاه می تواند در مدت 2 –3 ماه از هر گیاه مادری به دست آید. قلمه های ساقه جوان با استفاده از سیستم مه افشان نوبتی راحت تر و سریعتر ریشه و شاخساره تولید می کنند.

    امروزه مهمترین روش افزایش ژربرا کشت بافت است.

کاشت گیاه

    مشاهده شده که کاشت ژربرا از اواخر اردیبهشت تا اواخر تیر ماه، گل بریده زیادی تولید می کند اما محصول زمستانه خوبی می تواند از طریق کاشت از مهر تا اسفند در شرایط حفاظت شده حاصل شود. برای ارقام گل درشت تراکم کاشت بهینه 8 –10 گیاه در متر مربع است. این تراکم، نور کافی را برای گیاهان فراهم می کند. اما کاشت متراکم تر بعد از دو سال باعث کاهش عملکرد، کاهش اندازه گل و طول ساقه گل می شود.

    در زمان کاشت طوقه گیاه باید در سطح خاک و کمی بالای آن قرار گیرد چون ژربرا به مقدار زیادی در سطح خاک منشعب می شود. کاشت خیلی عمیق باعث بیماری قارچی و کاشت سطحی باعث سست شدن سیستم ریشه ای می شود.

نابسامانی های فیزیولوژیک 

شکستن ساقه قبل از برداشت:

    این حالت زمانی که اجازه داده می وشد گیاه در طول روز پژمرده شود یا وقتی دمای روز به سرعت در شرایط آفتابی افزایش می یابد، رخ می دهد. در چنین شرایطی ساقه گل در معرض تنش و پژمردگی قرار می گیرد. بعد از آبیاری در دمای خمک، آب ساقه به سرعت جایگزین شده و ساقه دوباره تورژسانس خود را به دست می آورد. در زمان آبگیری شرایطی شرایطی برای سلول های ساقه فراهم می شود که در آن ها طویل شدن سریع اتفاق می افتد. این بخش از ساقه بیشترین مقدار آب را در خود جمع می کند. حفظ رطوبت خاک در زمان گرم بودن روز یا کاهش دمای هوا، می تواند شکستگی قبل از برداشت ساقه را به کمینه برساند. اگر باز هم کمینه اتفاق افتد گیاه باید آبگیری دوباره انجام دهد اما نه در دوره های گرم روز، بلکه در اوایل صبح یا بعد از ظهر، تا از نفوذ سریع آب به ساقه های پژمرده جلوگیری شود.

پژمردگی گل نابالغ:

    پژمردگی قبل از بلوغ گل در حالی که شاخه هنوز به گیاه متصل است و اغلب درست زمانی که به طور کامل توسعه یافته اند اتفاق می افتد. دلیل این مشکل به احتمال، نبود کربوهیدرات های لازم برای دستیابی به نمو سریع گل است. این عارضه اغلب پس از یک دوره از روزهای ابری با شدت پایین نور پس از یک روز آفتابی اتفاق می افتد. در صورت امکان باید ارقام مقاوم به این عارضه غربال گری و کشت شود.

    برداشت گل:مرحله برداشت گل بسیار حساس است و پیش از به گرده نشستن پرچم ها و در واقع زمانی که دانه های گرده ردیف بیرونی گل ها دیده شوند، باید برداشت صورت گیرد. به جای بریدن، گل را از گیاه بچینید. با بریدن ساقه بخشی از آن روی گیاه باقی مانده و شروع به پوسیدگی می کند. این بخش می تواند مغز گیاه را آلوده کرده که باعث توقف (گندیدن) شاخساره های جدید می شود.

    نگهداری:در دمای C°40 به مدت 7 –8 روز قابل انبار کردن است. عمر گلجایی آن حدود 3 –8 روز است.

نگهداری پس از برداشت

    تیمار پس از برداشت در ماندگاری گل ژربرا اهمیت زیادی دارد. ساقه های ژربرا به تنش آبی بسیار حساس است. بسته شدن آوندها در پایین ساقه با باکتری ها، باعث کاهش جذب آب از طریق ساقه می شود که گاهی باعث ترک خوردن ساقه می شود. ساقه ژربرا توخالی است و برش ساقه از محل حفره توخالی جذب آب را بهبود می بخشد، چون سلول های اپیدرمی اطراف حفره به صورت یک مسیر جایگزین برای جذب آب در کنار بافت آوند چوبی عمل می کنند.

برداشت ژربرا

    دوام گل با رعایت موارد زیر در مرحله برداشت می تواند افزایش یابد:

·        برداشت باید زمانی انجام شود که یکی از دو ردیف پرچم ها قابل مشاهده باشد. این عمل به دلیل اینکه گل های شعاعی به انرژی زیادی برای تکامل نیاز دارند اما ذخیره آن ها کم است، اهمیت زیادی دارد. به این دلیل دوام گل کوتاه تر است.

·        به جای بریدن، گل را از گیاه بچینید. با بریدن ساقه بخشی از آن روی گیاه باقی مانده و شروع به پوسیدگی می کند. این بخش می تواند مغز گیاه را آلوده کرده که باعث توقف (گندیدن) شاخساره های جدید می شود. بنابراین اهمیت دارد که کل ساقه گل دهنده از روی گیاه جدا شود.

·        بعد از چیدن گل لازم است 2 تا 4 سانتی متر از انتهای ساقه بریده شود. این بخش شامل آوندهای چوبی خیلی باریک است که از طریق آن آب به سختی به داخل ساقه منتقل می شود. با برش این بخش سخت از ساقه، گل می تواند آب بیشتری جذب کند که در جلوگیری از شکاف خوردن و نیز خم شدن گردن گل اهمیت دارد.

·        بریدن ساقه به صورت اریب ترجیح داده می شود. این حالت مانع له شدن آوندهای چوبی می شود. همچنین احتمال ورود حباب هوا به داخل آوند چوبی در زمان برداشت وجود دارد که می تواند باعث بستن مسیر آوند چوبی شود. با برش بخش پایینی ساقه، حباب های هوا حذف می شود.

·        ساقه ها باید قبل از بسته بندی 6 تا 24 ساعت در آب قرار گیرند تا آب کافی جذب کنند. اگر بخش بزرگی از ساقه (10 –15 سانتی متر مناسب است) در آب قرار گیرد آب بیشتری جذب می کند. در این مدت باید دمای خنک (2 –4 درجه سانتی گراد) فراهم شود. گل باید با هیپوکلریت سدیم یک درصد (NaoCl)به مدت یک دقیقه تیمار شود. دترجنت هایی مانند توئین –20 (0.1 درصد) باید به محلول هیپوکلریت اضافه شود تا جذب مواد شیمیایی بهبود یابد. تیمار با نیترات نقره  (AgNao_۳)در محلول گلجایی نیز از رشد میکروب ها در آب گلجایی جلوگیری می کند. محلول نگهدارنده گل پیشنهاد شده برای ژربرا شامل نیترات نقره (۲۰ تا ۳۰ میلی گرم در لیتر) + سوکروز (۳ –6 درصد)، نیترات نقره (mg/l20) + سوکروز (2 درصد) + کلرید نیکل (mg/l150)، هیدروکسی کوئینولین سیترات (mg/l200) + سوکروز (3 درصد) و DICA(mg/l50) + سوکروز (2 درصد) است.

    ساقه های ژربرا تمایل زیادی به خم شدن دارند. ساقه های خم شده ارزش تجاری زیادی ندارند. ساقه ها باید کمتر از 40 سانتی متر بوده و محکم و راست باشند و اندازه آن ها نباید کمتر از cm7 باشد.

ژربرا