معرفی جونی پروس

+۲۷

-۶۱

  توی ایام عید توی باغ ملی ایران تو اتاق حراست منتظر نشست بودم کنار یه اقای دکتری. با اینکه میدونستم یه کاره ای هستش ولی اصلا سر صحبت رو بازنکردم و خیلی مغرور کنارهم نشسته بودیم و یه کلمه حرف نمیزدیم. بعدش که رفت، همکارم گفت این آقاهه رو دیدی؟! گفتم اره کی بودش!؟ گفت این دکتر فلانی، پدر اُرس ایران هستش تخصصش رو ارس فقط. خیلی بهم ریختم گفتم اگه میدونستم سرصحبتو باهاش باز میکردم به بهونه هوای خوب :)) و یکم استفاده میکردم :)) نتیجه اخلاقیش اینه که همیشه با کنار دستیتون یه فضولی یه صحبتی چیزی داشته باشید 😀 ضرر نداره. ارس‌ها گیاهان جهانی هستند که به تقریب در همه جا یافت می‌شوند. هشت گونه که بصورت خزنده رشد می‌کنند و می‌توانند به عنوان گیاه پوششی بکار می‌روند به مقدار زیاد در دسترس هستند. برگ‌های ارس دو نوع هستند. برگ‌های نونهالی کوتاه و سوزنی نوک تیز و برگ‌های بالغی که کوچک، قلمی و همپوش هستند. برخی واریته‌ها ممکن است فقط برگ‌های نونهالی تا سایه‌هایی از سبز تا سبز متمایل به زرد و انواع ابلق متنوع است. ارس‌ها از دسته گیاهان مخروط‌دار هستند اما به جای مخروط میوه‌های سته مانند آبی تا سیاه تولید می‌کنند.

    از ویژگی‌های مهم ارس سازگاری آن است. گیاهان در اقلیم‌های مختلف از خنک تا داغ، مرطوب تا خشک، در خاک‌های سبک تا سنگین، اسیدی تا قلیایی رشد می‌کنند. اما همه آن‌ها خاک‌های غرقابی را تحمل نمی‌کنند و ممکن است به پوسیدگی ریشه و مرگ گیاه منجر شود.

    در بعضی موارد ارس‌ها به عنوان گیاهان متحمل به خشکی به شمار می‌روند. در جاهایی که تابستان‌ها خنک تا به نسبت گرم است، ارس‌های رشد کرده در خاک‌های لومی تا رسی ممکن است نیاز به آبیاری تابستانه نداشته یا نیاز آن‌ها اندک باشد. در مناطق با تابستان داغ، آبیاری متوسط در فصل خشک لازم است. در جایی که تابستان داغ و بویژه داغ و خشک است، ارس باید در حلی که کمی سایه‌دار کشت شود. در نواحی خنک‌تر، گیاهان سایه مختصری را می‌پذیرند اما در آفتاب کامل بهتر رشد خواهند کرد.

    با وجودیکه ارس‌ها با سرعت کم تا متوسط رشد می‌کنند، در زمان کاشت باید فاصله 150 تا 180 سانتی‌متر بین گیاهان در نظر گرفته شود تا از درهم رفتن آن‌ها جلوگیری شود. برای کنترل علف‌های هرز بین گیاهان تازه کشت شده می‌توان از مالچ استفاده کرد. برای زیبا شدن منظره در سال‌های اول می‌توان قسمت‌های بدون پوشش خاک بین گیاهان را با گیاهان یک‌ساله پوشش داد. برای رسیدن به پوشش سریع می‌توان ارس‌ها را با فاصله 90 تا 120 سانتی‌متر کشت کرد اما در شروع شلوغ شدن محل، گیاهان اضافی باید حذف شوند.

نیازها: مقاوم به سرما است و در خاک‌های خشک و گچی با زهکشی خوب رشد می‌کند. محل‌های آفتابی را ترجیح می‌دهد.

افزایش: به طور معمول با ریشه‌دار کردن قلمه‌هایی که در اواخر تابستان و اوایل پاییز گرفته شده‌اند، افزایش می‌یابد.

    برخی از گونه‌های مهم ارس که به میزان زیاد به کار می‌روند به شرح زیر است:

    1- J.chinesis: بومی ژاپن و چین و شرق آسیا بوده و پوس آن قهوه‌ای است که به صورت نوارهای طویل پوست‌اندازی می‌کند.گیاهی دو پایه،یعنی درخت نرو ماده ازهم جدا میباشند و نسبت به آلودگی هوا ،شرایط خاکهاس رسی و تا حدودی خشکی هنگام کاشت مقاوم میباشد ولی به خاک دائم خیس حساس است. برگ‌های نونهالی گوه‌ای شکل نوک‌تیز به صورت دوتایی یا سه‌تایی و برگ‌های بالغی فلسی شکل اغلب در چهار ردیف قرار دارند. میوه‌ها بنفش تا قهوه‌ای هستند. J. c. ‘procumbens’ دارای برگ‌های آبی و پرمانند است که روی گیاهان به ارتفاع 90 سانتی‌متر و گسترش عرضی 5/3 تا 6 متر ظاهر می‌شود. رقم ‘Nana’ دارای سوزن‌های کوتاه‌تر و ارتفاع گیاه به 30 سانتی‌متر و گسترش عرض آن به 120 تا 150 سانتی‌متر می‌رسد.در فضای سبز معمولا از این جونی پروس به در باغهای صخره ای و کنار برکه ها و آبنماها استفاده میشود.

جونی پروس چینی

    ۲- J. communis:نسبت به بقیه پراکندگی بیشتری دارد و در بیشتر سطح نیمکره شمالی از آمریکای شمالی تا اوراسیا و حتی سوئد هم این وسط بی نصیب نمانده!،گسترده شده است.این گونه نیز ۲پایه ، برگ‌ها خطی، ‌نوک تیز به رنگ سبز تیره یا سبز آبی با یک نوار سفید مومی در سطح درونی آن‌ها است که به صورت سه‌تایی روی شاخه قرار دارند. میوه‌ها کروی یا تخم‌مرغی شکل است که در ابتدا سبز، پس از رسیدن آبی و بعد از 3 سال سیاه می‌شوند.نسبت به بقیه گونه ها به گرما وخشکی حساس تر است.
J. c. ‘saxatilis’ تا ارتفاع ۳۰ سانتی‌متر و عرض 180 تا 250 سانتی‌متر رشد کرده و دارای برگ‌های خاکستری تا سبز متمایل به خاکستری است. انشعابات ثانویه که روی شاخه‌های اصلی خزنده تشکیل می‌شوند به سمت بالا رشد می‌کنند.در طراحی فضای سبز بیشتر برای پوشش سطوح شیبدار و باغهای صخره ای کاربرد دارد.

جونی پروس

    ۴- J. horizontalis: بومی آمریکای شمالی بوده و دارای پایه های نرو ماده جدا و برگ‌های نونهالی آن سوزنی شکل و نوک‌تیز و به صورت دوتایی یا سه‌تایی هستند و برگ‌های بالغی فلسی شکل و بیضوی هستند که هر کدام با یک غده در پشت آن‌ها مشخص می‌شوند. این برگ‌ها در چهار ردیف روی شاخه قرار دارند. میوه‌های آن تخم‌مرغی و به رنگ آبی تیره است.در مناطق بومی خوب میوه ها توسط آهو و دیگر جانواران خورده میشود تکثیر ان هم با بذر و هم قلمه و افکندن میباشد.این گونه هم چندین رقم به شرح زیر دارا میباشد:

    J. h. ‘Douglasii’: تا عرض ۳۰ متر رشد می‌کند ولی ارتفاع آن از 30 سانتی‌متر بیشتر نمی‌شود. رشد جدید به رنگ سبز تیره بوده که به رنگ آبی فولادی درآمده و سپس در زمستان به رنگ آلویی تغییر رنگ می‌دهد.

    J. h. ‘plumosa’: دارای برگ‌های سبز خاکستری است که در زمستان به رنگ آلویی درمی‌آید. بازوهای اصلی تا 30 متر گسترش می‌یابند و شاخه‌های ثانویه روی آن‌ها تا ارتفاع 45 سانتی‌متر به سمت بالا رشد می‌کنند.

    J. h. ‘Bar Harbor’: به سرعت گسترش یافتهو به عرض 30 متر می‌رسد اما ارتفاع آن از 30 سانتی‌متر بیشتر نمی‌شود. برگ‌های پر مانند آن آبی خاکستری است که در زمستان به رنگ آلویی درمی‌آیند. با مسن شدن گیاه برگ‌های قسمت مرکزی که نزدیک بازوهای اصلی قرار دارند خنک می‌شوند.

    J. h. ‘Blue Mat’: دارای برگ‌های سبز خاکستری متراکم است و گسترش عرضی آن 180 تا 210 سانتی‌متر و ارتفاع آن کمتر از 30 سانتی‌متر است.

    J. h. ‘Wiltonii’: گاهی به عنوان J. h. ‘Blue Rug’ خوانده می‌شود و شاخه‌های طویل خزنده تولید می‌کند که شاخه‌های ثانویه روی آن‌ها به سمت بالا تا ارتفاع کمتر از 10 سانتی‌متر رشد می‌کنند. رنگ برگ‌ها آبی نقره ای زننده است.

    ۵- J. sabina: این گونه خزنده و گاهی افراشته با شاخه‌های پوسته پوسته با پوست قهوه‌ای متمایل به قرمز و شاخه‌های باریک و چهارگوش است.بومی قفقاز و اروپا بوده و برگ‌های بالغی اغلب بصورت جفتی در طول ساقه‌ها قرار داشته و به شکل تخم‌مرغی، فلسی و به رنگ سبز تیره یا سبز خاکستری است که هر کدام یک غده کوچک در پشت خود دارد و وقتی له شوند بوی خوشی از آن استشمام می‌شود.این گونه نیز 2 پایه بوده و برای بدست آوردن بذر باید هر دو پایه کنار هم کاشته شوند و با باد گرده افشانی میشوند. میوه‌های کروی پهن به رنگ سیاه متمایل به آبی در طول اولین سال می‌رسند. ارتفاع انواع خزنده آن به 45 سانتی‌متر و گسترش عرضی آن‌ها از 5/1 تا 3 متر متغیر است.به آفتاب کامل و خاک سبک نیاز داشته و سایه را نیز میتواند تحمل کند.به خشکی بسیار مقاوم است و تحمل خاک های مرطوب را ندارد همینطور به خاطر تحمل هوا کثیف و آلوده میتوان در محیط های شهری از آن استفاده کرد.

جونی پروس

    6- J. scopulorum:بومی امریکای شمالی و دارای پوست قهوه‌ای متمایل به قرمز، شیاردار و پوسته‌های گرد یا نواری از آن جدا می‌شود. برگ‌های فلسی به رنگ سبز متمایل به زرد تا سبز تیره است. میوه‌ها سیاه متمایل به آبی هستند. از رقم‌های آن J. s. ‘White Silver king’ با برگ‌های فلسی به رنگ آبی نقره‌ای است که ارتفاع آن کمتر از 30 سانتی‌‌متر و گسترش عرضی آن به 180 تا 240 سانتی‌متر می‌رسد. J. h. ‘Blue Creeper’ مشابه واریته قبلی است اما رنگ نقره‌ای آن کمتر بوده و ارتفاع گیاه بیشتر است.سازگار با اکثر خاک ها و خاک سبک بازهکشی مناسب و آفتاب کامل را ترجیح میدهد گرچه به سایه هم عادت دارد.

    ۷- J. squamata: به خاطر رنگ خود ،یکی از گونه های زیبا و پر کاربرد در فضای سبز میباشند.گونه ی کند رشد و بومی هیمالیا و چین ،اکثرا پاکوتاه و مقاوم به اکثر خاکها و خشکی،نیازمند آفتاب کامل ولی در صورت نگهداری در گلدان حتما یا کاشته و یا در نقطه ی سایه گیر در تابستان نگهداری شوند.درکل به سایه مقاوم نیست!درخت یا دختچه‌ای با تنه پوسته و پوست قهوه‌ای رنگ است. برگ‌های نونهالی نوک‌تیز به رنگ سبز خاکستری تا سبز مایل به آبی نقره‌ای است که هر کدام با نواری درختان به رنگ سفید متمایل به آبی بصورت گرو‌ه‌های سه‌تایی تشکیل می‌شوند. کلا گیاه دو پایه بوده و میوه‌های آن تخم‌مرغی به رنگ سیاه براق هستند.در طراحی فضای سبز ویلاها و خانه ها،ازین گیاه به عنوان یک گیاه لوکس و آنتیک با قیمتی بالا ،استفاده میشود.

جونی پروس

juniperus virginiana-8: بومی آمریکای شمالی اسن .دارای پوست قهوه‌ای با نوارهای باریک و مارپیچی است که در زمان پوست انداختن بصورت نوارهای باریک پوست می‌اندازد. برگ‌های نونهالی گوه‌ای شکل نوک تیز و برگ‌های بالغی فلسی شکل و به رنگ سبز خاکستری بوده و بصورت جفتی روی شاخساره قرار دارند. میوه‌های تخم‌مرغی موم‌دار به رنگ بنفش متمایل به قهوه‌ای بوده که در پاییز سال اول می‌رسند. از آنجا که این گونه میزبان بیماری زنگ سیب است نباید در جاهایی که محصول غالب منطقه سیب است کشت شود.به انواع خاکها و خصوصا خشکی مقاومت بالایی دارد ،نیازمند مکان آفتابی و کمی سایه بوده و به خاطر سیستم ریشه ای قوی ،جابجایی ان کمی سخت است در فضای سبز که آبیاری زیاد باشد خوب رشد نمیکند.

برخی بیماریها و مشکلات

سرما زدگی :  خب دوستان طبق تجربه اگر این گیاه در همان گلدان و در فصل تابستان زیر برق آفتاب بماند که قطعا برگهایش خواهد سوخت و یا در زمستان قطعا دچار آسیب دیدگی میشود درست است که این بابا همیشه سبز و مقاوم میباشد ولی در زمستان اولا برگها هنوز و کمی تبخیر و تعرق میکنند پس اگر قرار باشد خاک گیاه یخ بزند یا حتی خشک بشود گیاه آب از دست رفته را نمیتواند جبران کند تا با استفاده از فعل و انفعالات هورمونی از یخ زدگی جلوگیری کند ولی اگر همان گیاه را در جایی بکارید دیگر دچار یخ زدگی خاک نمیشود و در تابستان هم دچار سوختگی نخواهد شد .دلیلش هم روشن است.پس گیاه خود را یا با گلدان در جای گرم و یا سایه نگهدارید یا در جایی بکارید!!

بیماریهای جونی پروس

بیماری زنگ درخت سیب:  از بیماریهای مهم و رنگارنگ جونی پروس است که معمولا به خاطر نوعی قارچ به نام  Gymnosporangium رخ میدهد.گال های قهوه ای مایل به قرمز روی شاخه ها ظاهر شده و بعد از مدتی ورم کرده و بزرگ میشود.انتخاب ارقام مقاوم ،کندن دستی گال ها در اخر زمستان.همینطور کاربرد قارچکش در ماه های پاییز موثر میباشد.

بیماری جونی پروس

سوختگی سوزن ها و برگها سرکوسپورا: این بیماری به خاطر حمله ی قارچ سرکوسپورا در درختان مستقر شده ،رخ میدهد .این بیماری در مناطقی با رطوبت بالا و باران زیاد شابع تر است.علائم خشکیدگی این بیماری در برگ ها یا سوزنهای داخلی گیاه و از داخل به بیرون و از پایین به بالا و به رنگ قهوه ای یا قرمز  میباشد.رعایت فاصله ی کاشت، و نریختن آب روی برگ ها (زبون من مو دراورده که بابا رو این  برگ کاجها و سروها آب نریزید) میتواند ازین بیماری پیشگیری کند.مبارزه شیمیایی به این صورت است که با سموم مانکوزب یا خمیر بوردوفیکس یکبار اول تابستان و یکبار هم آخر تابستان و بار سوم در اول  پاییز میتوان ضد عفونی کرد ولی در زمانهای دیگر سم پاشی فایده ای ندارد.

سر سوزی برگها : بیشتر در فصول بهار و تابستان که هوا مرطوب تر است رخ میدهد و به شاخه های سال جاری و جوان خسارت میزند ،شاخه های مسن تر و یکساله مقاومت نشان میدهند.علت آن هم نوعی قارچ است.سم پاشی با مانکوزب یا سموم پایه مسی در بهار و یا کاشت با فاصله و آبیاری در اول صبح که خاک و برگساره خشک شوند از راههای مبارزه با این بیماری است.

بیماریهای جونی پروس

بیماریهای شانکر : شانکرها مثل زخم ها ی آبکی یا پودری شکلانی مانند روی شاخه های و مخصوصا  محل انشعابات  میباشد که با قطع ارتباطات آوندی باعث خشکیدگی و مرگ گیاه میشوند  درواقع بهترین درمان آنها پیشگیری  میباشد بعد از الودگی شاخه های آلوده را با قیچی تمیز هرس کرده و سوزانده و از هرس کردن درخت در فصل تابستان خودداری کنید زیرا هم باعث پخش هاگ های این قارچ شده و هم محل زخم پذیرای آلودگی ها میباشد