منشأ آن مکزیک بوده و گیاهی دایمی و نیمه سوخدار (Half bulbous plant) است. سوخ ها از فلس ها و قاعده برگ ها تشکیل می شود. ساقه ساختار متراکمی است که درون فلس ها مخفی می ماند. اندام زیرزمینی آن در منابع مختلف با نام های متفاوت بیان شده است. برخی آنرا ریزوم ژوخه ای و برخی آنرا ریشه ژوخه ای نامیده اند. در عمل برای گل مریم از اصطلاح سوخ استفاده می شود چون در ظاهر شبیه سوخ است. این گیاه از نظر رده بندی در خانواده ی مارچوبه سانان جدیدا قرار گرفته است.
نام Polianthes از در کلمه « Poly» به معنی زیاد و « Anthos» به معنی گل، مشتق شده است که به علت فراوانی گل در این گیاه است. برگ های این گیاه به تعداد زیاد به شکل نیزه ای باریک و طویل بوده و به صورت طوقه ای در سطح زمین قرار داشته و از وسط آنها ساقه گلدهنده خارج می شود. واریته هایی از آن ابلق بوده و دارای برگ هایی با خطوط زرد یا طلایی هستند که بسیار جذاب و برای تزیین باغ مناسب است. خوشه گل آن به طول 38-14 سانتی متر و در انتهای ساقه گلدهنده قرار داشته و گلچه های سفید رنگ به صورت جفتی به تعداد حدود 30 جفت متناوب روی بخش انتهایی آن تشکیل می شود. گلبرگ ها به تقریب گوشتی و ستاره ای شکل هستند.
گل ها ممکن است کم پر، نیمه پرپر و یا پرپر باشند. رنگ گل سفید است ولی در اثر عملیات به نژادی رنگ های دیگر به آن وارد شده و خلوص آن از ذست رفته است. از استانداردهای لازم برای صادرات گل مریم، خالص بودن رنگ سفید گل ها است. این گل بسیار معطر است به طوری که تحمل عطر آن برای برخی افراد مشکل است. این گیاه هم در گلدان و هم در هوای آزاد کشت می شود.از مهمترین گل های بریده مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری است و در اغلب شهرهای ایران خریداران زیادی دارد.
گلدهی: گلدهی مریم ۲ تا ۴ ماه بعد از کاشت آغاز می شود و در صورت فراهم بودن شرایط محیطی می تواند در سراسر سال گل بدهد. بسته به فصل کاشت در بهار، تابستان، پاییز و زمستان گل می دهد. در حالت عادی در بهار کشت شده و گلدهی آن از اواسط تابستان شروع می شود که برحسب رقم می تواند تا اواسط پاییز ادامه یابد. در فصل سرما می توان از گلخانه ای که دمای آن حدود 18-16درجه است استفاده کرد که در این شرایط پس از 8 هفته گیاهان به گل می روند.
کاشت:سوخ های مریم دوره استراحت طولانی نداشته و می توان آنها را ۴ تا ۵ هفته بعد از برداشت کشت کرد. مشاهده شده است که اگر سوخ های تازه کشت شود باعث رشد رویشی زیاد و گلدهی کمتر می شود. انبار سوخ ها به مدت ۳۰ روز در دمای ۱۰ درجه سانتی گراد برای تولید گل بیشتر، لازم است. کاشت سوخ ها باید در زمانی که هوا معتدل بوده و خیلی گرم یا خیلی سرد نباشد انجام شود. کاشت سوخ به صورت منفرد به کاشت توده ای آنها ترجیح داده می شود. سوخ باید با دقت طوری در خاک قرار گیرد که نوک آن به سمت بالا باشد. اغلب سوخ ها در فاصله ۳۰در۳۰ سانتی متر کشت می شود. بهتر است به ازاء هر چهار ردیف، بین ردیف چهارم و پنجم یک فاصله ۶۰ سانتی متر جهت انجام راحت تر عملیات نگهداری در نظر گرفته شود. عمق کاشت بسته به نوع خاک ۷-۴ سانتی متر در نظر گرفته می شود که در خاک های شنی عمیق تر از خاک های رسی کشت می شود.
کاشت گل مریم
نیاز ها:گل مریم احتیاج به خاک سبک و حاصلخیز داشته، محل های گرم و آفتابی را می پسندد. در نقاط کاملاً سردسیر به خوبی عمل نمی آید و در این نقاط باید در گلدان و در گلخانه کاشته شوند. دما مهمترین عامل مؤثر بر رشد و آغازیدن گل و به دنبال آن نمو گل و سوخ است. دامنه دمایی بهینه برای رشدو نمو ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتی گراد است. دمای حدود ۴۰ درجه باعث کاهش طول سنبله، وزن و کیفیت گل می شود. دمای پایین در صورتی که به کمتر از ۱۰ درجه برسد اثر منفی روی رشد و گلدهی در اثر کم پر و نیمه پرپر دارد. اما در ارقام پرپر گل درشت، تولید گل از نظر کیفیت و کمیت در دمای متوسط افزایش می یابد. دمای خاک حدود ۲۰ درجه برای بهترین رشد مناسب است. طول روز بلند باعث افزایش رشد رویشی، طول گل و نیز ظهور زودتر گل می شود. کاهش شدت نور باعث افزایش طول برگ و کاهش بنیه گیاه می شود اما افزایش شدت و طول دوره روشنایی با فراهم کردن دمای بهینه باعث افزایش کیفیت گل می شود. شدت نور کم و نیز طول روز کوتاه مانند شرایط زمستان، روی گلدهی اثر منفی دارد اما ارقام پرپر اثر زیادی ندارد.
آبیاری:
خاک باید همیشه مرطوب باشد ولی در آبیاری آن نباید زیاده روی کرد چون باعث پوسیدن سوخ می شود. از طرف دیگر، اگر خاک خشک باشد رنگ شاخ و برگ سبز- آبی تیره و کیفیت گل کم می شود. قبل از کاشت سوخ ها باید زمین را آبیاری کرد تا رطوبت مناسب برای سبز شدن سوخ فراهم می شود. تا زمان سبز شدن سوخ ها باید از آبیاری بستر خودداری کرد. رطوبت زیاد در سبز شدن ممکن است باعث پوسیدن سوخ ها شود و این در زمان گلدهی روی نمو گیاه اثر منفی داشته و باعث کاهش کیفیت عملکرد گل می شود.
تغذیه:
مریم معطر به تغذیه زیادی نیاز نداشته و به کودهای آلی و غیر آلی به خوبی پاسخ می دهد و باید از کودهای تکمیلی برای آن استفاده کرد. کمبود نیتروژن و فسفر تعداد برگ را کاهش می دهد. همچنین زیادی این دو عنصر تشکیل سوخ و تعداد سوخ را افزایش می دهد. برای تولید سوخ های درشت گلدهنده، پتاسیم به مقدار کافی لازم است.
در زمان آماده سازی خاک کاربرد کود دامی به میزان ۴۰-۲۰ تن در هکتار، بسته به شرایط اقلیمی و نوع خاک برای اطمیان از رشد و گلدهی مطلوب، لازم است. از علائم کاربرد نیتروژن کاهش تعداد گل در سنبله، تعداد کمتر سنبله در گیاه و کاهش رنگ برگ ها است. در کمبود فسفر برگ های بالایی به رنگ سبز تیره و برگ های پایینی ارغوانی رنگ می شود. کمبود کلسیم باعث ترک خوردن سنبله و در کمبود شدید باعث پوسیدن جوانه ها می شود. کمبود منیزیم باعث زردی (کلروز) برگ های قدیمی و کمبود آهن و بر باعث کلروز بین رگبرگ های برگ های جدید و ترکیدگی حاشیه برگ ها می شود. کمبود منیزیم باعث زردی رگبرگ های برگ های پایینی می شود. برای جلوگیری از شکستن و از بین رفتن گل ها و نیز خم شدن ساقه گلدهنده، استفاده از قیم ضروری است.
افزایش: مریم از طریق سوخو بذر می تواند افزایش یابد. هر سوخ مریم فقط یکبار گل می دهد. بنابراین در سال های بعد باید از سوخک های اطراف سوخ اصلی استفاده کرد. سوخک ها را در فصل بهار در زمین اصلی روی خطوطی به فاصله ۳۰ سانتی متر، به فاصله ۱۰ سانتی متر از همدیگر کشت می کنند. عمق کاشت نباید زیاد باشد، چون سبز شدن آنها چند ماه طول می کشد.
این سوخ ها پس از ۲ تا ۳ سال گل می دهند. سوخ های دوکی شکل عاری از بیماری و با قطر ۵/۱ سانتی متر یا بیشتر بهتر از سوخ های شلجمی یا پهن هستند. سوخ های گل دهنده به فاصله ۷۰-۶۰ سانتی متر در زمین کشت می شوند. در این حالت گیاهان در اواخر تابستان گل می دهند. در نقاطی که زمستان زیاد سرد نیست و فصل سرما زود آغاز نمی شود، می توان سوخ مریم را در بهار دیرتر کاشت تا گیاهان در اوایل پاییز گل بدهند.
در سال های اخیر یک سیستم آزمایشگاهی برای افزایش آن توسعه یافته و آن تقسیم سوخ است که می توان هر سوخ را به صورت عمودی به گونه ای تقسیم کرد که هر قطعه دارای یک جوانه و بخشی از صفحه پایه ای باشد. قطعات سوخ را یک قارچ کش (مانند کاربندازیم ۱/۰ درصد) تیمار شده و ه صورت عمودی در بستر ریشه زایی به گگونه ای که نوک قطعات درست در بالای سطح بستر قرار گیرد، کشت می شوند. سوخک های جدید همراه با ریشه روی صفحه پایه ای تشکیل می شود که می توان آنها را برای ادامه رشد به زمین منتقل کرد.
پیاز مریم
برداشت و نگهداری سوخ: سوخ مریم به سرما حساس بوده و در زمستان باید از خاک خارج شده و در انبار نگهداری شود. سوخ های مریم حداکثر 8-7 ماه زمان برای رسیدن نیاز دارند. در این مرحله برگ های مسن خشک شده و سوخ ها به تقریب به حالت خفته در می آیند. در این مرحله توده سوخ ها را از خاک خارج کرده، برگ ها را قطع و سوخ را پاک می کنند. سوخ های با قطر بیش از 5/1 سانتی متر بالغ و سوخ های با قطر کمتر از 5/1 سانتی متر نابالغ در نظر گرفته می شوند. پس از پاکسازی سوخ ها را برای خشک شدن و ترمیم زخم روی قفسه قرار داده و برای تسریع ترمیم، گرمای مصنوعی 35-27 درجه سانتی گراد فراهم می شود. سوخ اصلی چون در سال بعد گل خوبی نمی دهد دور انداخته می شود و برای گل سال آینده باید از سوخک های آماده گلدهی 3-2 ساله استفاده شود. دمای انبار نگهداری سوخ روی کیفیت و عملکرد گل بعد از کاشت اثر می گذارد. دمای 18 درجه به مدت 4 تا 6 هفته یا 30 درجه به مدت 6 هفته عملکرد مناسب سوخ را به دنبال دارد. به طور کلی، دمای مناسب برای انبار سوخ مریم 20 درجه است. اساس درجه بندی سوخ های مریم وزن، قطر و یا محیط آنها است. در اروپا درجه بندی براساس محیط و در هند و نیوزیلند براساس قطر می باشد. کمترین اندازه محیط سوخ برای گلدهی، 5/6 تا 7 ساتنی متر است.
برداشت پیاز مریم
برداشت و نگهداری گل: برای مناطق دور دست، زمانی که پایین ترین جفت گلچه باز شدند و برای مصارف محلی، وقتی نیمی از گلچه ها باز شدند برداشت می شود. گل ها در انبار با دمای 5 درجه نگهداری می شود.
برداشت بهتر است در صبح زود یا در بعد از باز شدن ۱ تا ۲ جفت گل روی خوشه انجام شود. حدود ۶-۴ سانتی متر بخش پایینی شاخه برای تأمین رشد سوخ روی گیاه باقی گذاشته می شود.
گل مریم
سلام مجدد.میخواستم بپرسم آیا پیاز مریم نیاز به سرمادهی داره؟؟؟ آخه تمام نکاتی که فرمودین رو رعایت کردم ولی متاسفانه امسال هم باز گل نداد!!!( البته از شما خریداری نکردم). دوساله که تابستون منتظرم گل بده ولی گل نمیده. پیاز هاش هم بالغ هستن و اطرافشون بچه پیاز دارن و جدا نکردم. نمیدونم چرا گل نمیده! اگه نیاز به سرمادهی دارن تا بزارم توی یخچال. و یه سوال دیگه هم دارم و اون اینه که آیا واقعا همونطور که توی سایتتون نوشتین از پیاز نرگس پیپروایت میشه سالی دومرتبه گل گرفت؟؟؟
سلام عزیزم خوبی؟ ببین بستگی به سایز پیاز باشه وقتی به شما بچه پیاز میفروشن خب معلومه گل نمیده ! ولی سایز پیاز های ما همگی بالغ بود و گل داد
تشکر بابت این مطلب موفق باشید
سلام. امسال پیاز مریم کاشتم که سایز بزرگی هم داشت. بهار که از راه رسید علف های هرز باغچه زیاد شد و نور کمتری به گیاه میرسید. آیا ممکنه دلیل گل ندادنش همین علف های هرز بوده باشه؟ درضمن از لحاظ آب و هوا باید بگم که توی سرپل ذهاب زندگی میکنم که جزو مناطق گرمسیر زاگرسه و پیاز رو تو آفتابگیر ترین نقطه باغچه کاشتم.