معرفی گل لاله

+۳۹۳

-۳

    زادگاه اصلی آن آسیای مرکزی، سیبری، مغولستان چین  است. نمونه های وحشی آن در قسمت های مختلف ایران به ویژه سلسله کوه های زاگرس و البرز وجود دارد. این حنس در ایران 18 گیاه علفی سوخدار با گلهای زیبا دارد و گونه های انحصاری ایران شاملT. harazensis ، T.  Montana ،T. ulophylla و T. urumiensis  هستند. تولید کننده اصلی آن هلند است.

لاله ارومیه ای

بجز رنگ آبی واقعی، بقیه رنگ ها را دارا می باشد. لاله، گیاهی دائمی وسوخ دار است. ولی در ظاهر از لحاظ گلکاری یکساله است چون سوخ اصلی ( سوخ مادری) آن فقط یک سال زراعی دوام دارد.، اما هر ساله با سوخ جدیدی جایگزین می شود و به ظاهر هیچ چیز تغییر نکرده است. در مناطق سردسیری دائمی است. ولی در نواحی گرمسیری سوخ های تیمار شده با سرما کشت می شود و پس از گلدهی از بین می رود.

سوخ لاله پوشش دار است. در برخی گونه ها اندامی به نام آویخته تشکیل می دهد. آویخته ساختار دسستک مانند تو خالی است که از سوخ مادری خارج شده و در انتهای آن سوخ دختری در لاله ها تولید می شود و Diverticulum نیز نامیده می شود. بطور عمودی و به طرف پایین رشد کرده و باعث می شود سوخ سال بعد در سطحی پایین تر از سوخ مادر قرار گیرد. سوخ بالغ لاله دارای ۶ برگ فلسی اندوخته ای است که به صفحه پایه ای چسبیده اند. در محور هر فلس یک جوانه بر روی صفحه پایه ای قرار دارد که این جوانه ها می توانند به سوخ گلدهنده تبدیل شوند و بالاترین جوانه محوری، چهار  برگ و یک گل انتهایی تولید می کند. برگ ها اغلب در پایین ساقه تشکیل می شود گرچه در بعضی گونه ها و ارقام بصورت متناوب روی ساقه گل بدون مو و گاهی مودار تشکیل می شود. پایین ترین برگ، بزرگترین برگ بوده و برگ پوشاننده نام دارد. این برگ در قسمتی از سوخ که کمی صاف است ظاهر می شود. برخی از گونه ها و رقم ها، بیش از یک گل روی ساقه گلدهنده تولید می کنند گل ممکن است کم پر یا پرپر باشد.

تشریح پیاز لاله

از هر سوخ لاله ۳ سال می توان گل مرغوب بدست آورد چون سوخ مادری جدید و نیز گل های آن مرتب کوچک وکوچکتر می شوند ولی در عوض سوخک هایی در اطراف سوخ اصلی تشکیل می شود که این سوخک ها پس از ۳-۲ سال بسته به رقم به اندازه سوخک به اندازه گلدهی می رسند.

ریشه ها در لاله بصورت رشته ای و فاقد انشعاب است. برگ ها در سطح خاک گسترده و اغلب حاشیه آنها موج دار است تعداد برگ ها بر حسب توان گلدهی متفاوت است. گل ها و برگ ها با هم توسعه می یابند. گل از سه کاسبرگ گلبرگ مانند و سه گلبرگ با رنگ های متنوع تشکیل شده  که تا حدودی همدیگر را می پوشانند. در میان آنها لکه های تیره دیده می شود که به آن چشم می گویند و از مشخصات لاله است. 6 پرچم دارد، تخمدان آن سه خانه ای و کلاله سه شاخه است.

پیاز لاله

از نظر باغبانی لاله ها دو گروه هستند :

۱-لاله های با ساقه گلدهنده بلند که برای گل بریدنی مناسب هستند.

۲-لاله های با دمگل کوتاه، گل درشت و با دوام که برای زودرس کردن و کاشت در گلدان مناسبند.

گلدهی: گلدهی لاله در حالت عادی در بهار است. با زودرس کردن می توان از اواسط دی تا فروردین آن را وادار به گلدهی کرد.

نیاز ها:

دما:لاله به سرما مقاوم بوده و شرایط طبیعی برای رشد زمستان های سرد، بهار کوتاه و تابستان گرم و خشک می خواهد. در پیش رس کردن برای ریشه دهی نیاز به دمای ۹درجه دارد. پس از رشد ریشه ها، برای رشد جوانه ها دما از ۹درجه به ۵ کاهش داده می شود. وقتی ساقه به ۳-۲ سانتی متر رسید دما را به درجه۲-۰ کاهش می دهند تا از رشد بیشتر ریشه و ساقه پیشگیری شود. سپس جهت به گل نشاندن دما را تا ۲۰-۱۷ درجه افزایش می دهند.

نور: به محل آفتابی نیاز دارد و در اطراف آن نباید گیاه سایه دار کشت شود. چون سایه باعث افزایش تولید برگ و کاهش گلدهی می شود. در زمان تیمار سرمایی جهت ریشه دهی، باید تاریکی یا سایه سنگین ایجاد شود.

خاک وکود:نیاز به خاک سبک با زه کشی مناسب دارد.PH  خاک نباید اسیدی باشد. می توان پس از ظهور برگ ها به آن کود داد ولی کود استفاده شده نباید نیتروژن زیاد داشته باشد، چون باعث از بین رفتن گیاه و یا تضعیف ٱن در برابر عوامل نامساعد می شود. تا حد امکان باید از مصرف کود های دامی پرهیز شود و اگر هم استفاده می شود.باید کاملاً پوسیده باشد، نیاز غذایی آن کم بوده و خاک و آب با هدایت الکترکی کم برای آن مناسب است.

آبیاری: پس از کاشت یک بار آب داده می شود و در طول زمستان نیازی به آبیاری ندارد. آب زیاد در خاک باعث پوسیدگی سوخ می شود و به طور کلی نیاز به مقدار کمی آب دارد و خاک بین دو آبیاری می تواند خشک شود.

افزایش: لاله با بذر و سوخ قابل افزایش است. بذر آن تا ۲ سال پس از کاشت، سوخ می دهدو ۶ سال طول می کشد تا سوخ به اندازه گلدهی برسد. در لاله از رشد رویشی جوانه های محوری سوخک هایی در اطراف سوخ اصلی تشکیل می شود. که می توان از آنها در افزایش تجاری لاله استفاده کرد.

گیاه لاله علاوه بر سوخک، ۱ یا ۲ سوخ قادر به گلدهی در کنار سوخ مادری تولید می کند. همچنین بعضی از گونه ها سوخیزه های هوایی در محور برگ تولید می کنند. سوخیزه ها شبیه جوانه های براق به اندازه یک نخود هستند که می توان آنها را بعد از گلدهی از گیاه جدا نمود. سوخیزه ها ۱ یا ۲ سال بعد از کاشت به اندازه گلدهی می رسند.

پیاز و پیازچه

لاله های سه گان (تریپلوئید) در قاعده خود بخش متورمی دارند که به سوخ واقعی تبدیل نمی شود اما رشد ژوخه مانند و طویلی (دستک) در انتهای آن وجود دارد که سوخ کوچکی تشکیل می دهد. این دستک در بعضی گونه ها مانند T. saxatilis و T. sylvestris تشکیل می شوند.

موفقیت، شکست و یا ارزش یک رقم بستگی به سرعت تولید مثل غیرجنسی دارد که در هر رقم متفاوت است. متوسط سرعت تولید مثل غیر جنسی ۳-۲ سوخک جدید در سال است.

در افزایش با سوخ، بهترین زمان کاشت آن در باغچه و محیط خارج از گلخانه اواخر آبان است. سوخ های کاشته شده در باغ، تمام مدت زمستان را در خاک مانده و با گرم شدن هوا در آغاز فصل بهار به گل می نشیند. اگر دمای خاک در زمان کاشت از ۱۷ درجه کمتر باشد بهتر است چون کمتر با خطر فوزاریوم مواجه می شود. رقم هایی که سوخ های کوچکتری دارند برای کاشت در باغ مناسبند.

کاشت لاله

کمترین اندازه محیط سوخ جهت گلدهی ۱۲-۱۱ سانتی متر است. سوخ های سالم دارای شکل و اندازه استاندارد واریته بوده، پوست خارجی آنها سالم و چسبیده به سوخ است. عمق کاشت سوخ های کوچک ۱۰ سانتی متر و سوخ های بزرگ ۱۵ سانتی متر است. اگر زمستان خیلی سرد باشد، سوخ های درشت در عمق ۲۰ سانتی متر کاشت می شود.

پیش رس کردن

روند پیش رس کردن لاله همانند سنبل است. بدین ترتیب که سوخ لاله را در پاییز در گلدان کشت کرده و آن را در شرایط سرد ( ۹درجه) و تاریک قرار می دهند تا ریشه بدهد. برای ادامه سرما دهی و نیز رشد جوانه دما را به ۵ درجه کاهش می دهند. سپس دما را افزایش داده (۲۰-۱۷ درجه) و به تدریج نور را افزایش می دهند.

در روش دیگر، می توان در پاییز سوخ لاله را در گلدان کشت کرد و روی آن را با ماسه پوشاند که در این حالت در دمای خنک ریشه ها رشد می کنند. هر چه گیاه رشد می کند باید مقدار بیشتری ماسه روی آن ریخت. هنگامی مایا هستیم گیاه به گل برود ماسه را از روی گیاه برمی داریم و به محل گرمتر در گلخانه سرد منتقل می کنیم که در این صورت پس از چند روز گل می دهد. چون در این مدت ریشه ها تشکیل شده و برگ ها نیز به صورت تاریک روییده رشد کرده اند و کافی است که با نور مواجه شود تا ساقه گلدهنده فعالیت خود را آغاز کند.

در زمان کاشت، بهتر است سوخ ها گندزدایی شوند و همچنین در اوایل کشت نباید گیاه کم آبی ببیند. به منظور انتشار برخی بیماری ها، محلول پاشی گلدان های لاله توسط محلولی از سموم فربام، زینب یا کاپتان به میزان ۱ تا ۲ در هزار، پس از کاشت توصیه می شود.

سوخ هایی که یک سال پیش رس می شوند تا اندازه ای ضعیف می شوند بنابراین بهتر است از این سوخ ها در سال آینده برای کاشت در زمین استفاده شود و برای پیش رس کردن از سوخ های تازه دیگری استفاده کرد.

برداشت و نگهداری سوخ:سوخ های لاله در اواسط ماه خرداد تا اواسط تیر برداشت و در دمای ۲۷-۱۵ درجه به مدت ۴-۳ هفته خشک شده و سپس در انبار با دمای ۱۷ درجه نگهداری می شوند.

سوخ ها باید در سینی های چوبی در یک یا در لایه نگهداری شوند. برای تولید گل با کیفیت مناسب، سوخ ها باید به مدت ۸-۶ هفته در دمای ۹-۷ درجه سانتی گراد جهت تشکیل سر آغازه گل نگهداری شود، لاله ها به نوسانات دمایی بسیار حساس بوده و نوسانات دمایی به سقط گل منجر می شود.

برداشت گل:زمانی که لاله برای گل بریده آن پرورش داده می شود باید وقتی جوانه به طور کامل رنگ گرفته اما هنوز باز نشده است برداشت شود. اگر زودتر برداشت شود بعد از برداشت نمی تواند به طور کامل باز شود.

نابسامانی های فیزیولوژیک

کور شدن گل: در این عارضه آغازش گل انجام می شود اما مراحل بعدی نمو گل کامل نمی شود و در مراحل بعد از آغاز گل می ریزد. سقط گل ممکن است شامل یک گل به تنهایی یا بخشی از گل باشد. ریزش (سقط) گل در مراحل اولیه نمو، عارضه ای است که می تواند ناشی از چندین عامل مانند دمای بالا در طی حمل و نقل سوخ ها، مجاورت با منابع تولید اتیلن، میوه سیب و نیز مواد آلوده به قارچ فوزلریوم باشد. در دوره پیش رسی که سوخ ها در شرایط تاریکی قرار می گیرند نیز اگر دمای محیط بالا برود می تواند منجر به این عارضه شود. تماس با اتیلن در انبار علاوه بر ریزش گل می تواند موجب تولید گل و برگ نابهنجار شده و از بازار پسندی محصول بکاهد. بلاستینگ گل می تواند با پاشیدن GB و کینیتین بهبود یابد.

خم شدن ساقه: در این عارضه ساقه در چند سانتی متری زیر گل خم می شود که ناشی از کمبود کلسیم است. جریان هوا در اطراف گیلهان (کمک به انتقال کلسیم در در گیاه در اثر تعرق) و نیز تغذیه گیاه با کودهای کلسیم دار مانند نیترات کلسیم می تواند در بهبود این ناهنجاری مؤثر باشد.

لاله